Empatia – kompetencją przyszłości
Przez lata byłam przekonana, że empatia jest moim przekleństwem. Utrudniała mi życie na każdym kroku. Niemal przez skórę odbierałam uczucia innych. Zastanawiałam się co myślą, z czym się w danej chwili zmagają. Współodczuwałam ból, smutek, radość, brałam na siebie więcej niż powinnam. Czasami miałam wrażenie, że sama znikam wśród emocji otaczających mnie ludzi.
Wszystko zaczęło zmieniać się, gdy po paru latach doświadczeń zawodowych oraz paru procesach rozwojowych, związanych z moją drogą coachingową, zaczęłam zarządzać empatią. Zrozumiałam, że już zawsze będzie moją towarzyszką, ważne jednak, by ją akceptować, co więcej – świadomie z niej korzystać. I doceniać, bo to właśnie ona wzbogaca moje życie, ułatwia mi pracę z ludźmi, pozwala zrozumieć siebie i innych.
Czym jest empatia?
Psycholog, Daniel Goleman, twierdzi, że empatia to umiejętność doświadczania stanów emocjonalnych innych, uświadamianie sobie uczuć, potrzeb i wartości wyznawanych przez innych, czyli rozumienie innych, wrażliwość na odczucia innych; postawa nastawiona na pomaganie i wspieranie innych osób; zdolność odczuwania i rozumienia relacji społecznych.
Brené Brown mówi wręcz, że jest ona “paliwem bliskości” i porównuje ją z byciem z drugą osobą w trudnym momencie jej życia, w “czarnej dziurze”. Brené w swoich przemówieniach, dotyczących odwagi, wstydu, wrażliwości powołuje się na badania Teresy Wiseman, która wyróżniła cztery atrybuty empatii:
- Przyjmowanie perspektywy drugiej osoby;
- Uznanie tej perspektywy jako prawdy;
- Powstrzymanie się od oceny;
- Rozpoznanie emocji innych i zakomunikowanie tego.
Przeczytaj także: O odwadze bycia niedoskonałym – czyli czego uczy mnie Brené Brown
Dr Helen Riess, w książce „Siła empatii. 7 zasad zmieniających życie, pracę i relacje” opisuje eksperyment, w którym naukowcy wykonali najpierw skany mózgów osób, którym nakłuwano igłą palce, co pozwoliło określić, które neurony biorą udział w odczuwaniu bólu. Następnie zobrazowano mózgi drugiej grupy – oglądającej film z nagraniem nakłuwania.
Okazało się, że układ nerwowy oglądających powielił doświadczenie osób odczuwających ból i zareagował tak, jakby oni sami go odczuwali. Riess argumentuje, że nasze mózgi są neurologicznie przystosowane do doświadczania bólu innych osób z dwóch powodów: aby pokazać nam czego unikać, oraz by zmotywować nas do pomocy cierpiącej osobie.
W swojej pracy często rozmawiam z kobietami, które mówią, że współodczuwają za mocno. Przeżywają frustracje współpracowników, są w mniej lub bardziej trudnych chwilach z partnerem i często zapominają wówczas o swoich potrzebach. Zarządzają emocjami dzieci, a później czują je na sobie tak bardzo, że brakuje już im energii na bycie dla siebie.
Przeczytaj także: Czas tylko dla siebie? Czy to możliwe?
Jak sobie z tym radzić?
Przede wszystkim akceptować swoją wrażliwość. Być dla siebie czułą, nie krytykować się, gdy znowu nie umiemy postawić granic. Traktować siebie jak swoją najlepszą przyjaciółkę, której na pewno nie powiedziałybyśmy „jesteś beznadziejna” czy „jesteś głupia”. Z uważnością obserwować chwile, gdy empatia popycha nas w kierunku schematów, automatycznych reakcji, które nam szkodzą. Warto prowadzić dziennik, w którym będziemy zapisywać sytuacje, które nas czegoś nauczyły. I powoli wprowadzać w życie zmiany.
Niezwykle ważną kompetencją, którą należy rozwijać, jest empatia wobec samej siebie. Wsłuchanie się w reakcje swojego organizmu umożliwia nam rozpoznanie i szanowanie tych, które wymagają samoregulacji. Empatia wobec siebie wymaga dyscypliny i wrażliwości na własne cierpienie, ale również zaangażowania w szukanie pomocy, w rozwiązywanie swoich problemów.
Empatia kompetencją przyszłości
Niezwykle pożądana w biznesie jest empatia, bo ułatwia zrozumienie partnerów, konkurencji i klientów. W naszej pracy musimy budować relacje oparte na zaufaniu, a coraz częściej współpracujemy z ludźmi pochodzącymi z różnorodnych krajów, środowisk, mającymi inne doświadczenia i odmienne charaktery.
Według raportu Digital Economy Lab Uniwersytetu Warszawskiego „Kompetencje przyszłości” w niedługim czasie najbardziej znaczące na rynku pracy będą kompetencje, które nie mogą być zastąpione pracą systemów informatycznych czy sztuczną inteligencją. Są to oczywiście kompetencje cyfrowe i techniczne, ale również poznawcze i społeczne – takie jak przywództwo, współpraca z ludźmi i inteligencja emocjonalna, czyli również empatia.
Przeczytaj także: Jak wzmocnić poczucie własnej wartości? 10 ćwiczeń, abyś nabrała wiatru w żagle!
Według raportu do 2030 r. na europejskim rynku pracy popyt na kompetencje społeczne wzrośnie o 22%. Dlaczego? Rozpoznawanie emocji i zarządzanie nimi ułatwia proces dokonywania oceny i podejmowania decyzji. Empatia umożliwia nam szybszą orientację na potrzeby współpracowników i klientów.
Raport OLX Praca „Prognozy przyszłości. Know how 2021” pokazuje, że pandemia uwypukliła dynamikę zmian i nieprzewidywalność przyszłości, dlatego tak ważne do szczęścia i spełnienia zawodowego jest realizowanie misji w swojej pracy. Ponadto, jeśli zarządzasz pracownikami albo współpracujesz z ludźmi, bez empatii ani rusz – istotne jest pielęgnowanie relacji w zespołach, utrzymywanie kontaktu, redukowanie napięcia i niepewności pracowników. Firmy będą inwestować w work-life balance, zdrowie psychiczne, wspieranie dobrej współpracy i wzajemnego zrozumienia.
Jak ćwiczyć empatię?
- Praktykuj uważną komunikację:
- nawiąż kontakt wzrokowy z osobą, z którą rozmawiasz, zastanów się jaki ma ton głosu i mimikę twarzy,
- spróbuj nazwać emocje swojego rozmówcy,
- słuchaj „holistycznie” – postaraj się zrozumieć perspektywę drugiej osoby, odłóż na bok własne emocje, otwórz się na jej historię,
- przeanalizuj, jak Ty reagujesz na komunikat – czy jesteś spokojna, zirytowana, zmęczona, znudzona? Zastanów się, dlaczego.
2. Zapewnij sobie możliwość kontaktu ze sztuką. Artysta, tworząc dzieło, zaprasza odbiorców do doświadczania swoich emocji i wyciągania wniosków. Budowanie porozumienia między twórcą a odbiorcą pozwala intensywniej zrozumieć takie stany emocjonalne jak np. radość, lęk, ciekawość, ból.
3. Jak najczęściej nazywaj swoje emocje, obserwuj siebie i swoje potrzeby.
4. Ćwicz uważność, refleksyjność, medytuj.
Przeczytaj także: Nasze poczucie winy – jak sobie z nim radzić?
źródła:
„Siła empatii. 7 zasad zmieniających życie, pracę i relacje”, Dr Helen Riess, Liz Neporent
„Empatia. Co to jest i dlaczego jest taka ważna”, David Howe
„Inteligencja emocjonalna”, Daniel Goleman
„Empatia. Wzmacnia dzieci, trzyma cały świat”, Jesper Juul, Helle Jensen
„A concept analysis of empathy”, Teresa Wiseman
https://www.delab.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2019/09/Kompetencje_przyszlosci_Raport_DELabUW.pdf
https://praca.olx.pl/raporty-i-analizy
Zdjęcie: Canva
