Czy urlop macierzyński jest obowiązkowy? Ja nie chcę!
Czy można zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, jeśli ten burzy wszystkie zawodowe plany? Czy prawo do urlopu jest równocześnie obowiązkiem? Napisała do nas Wiktoria, która nie chciała wykorzystać urlopu macierzyńskiego. Po czyjej stronie stoi prawo?
Dlaczego po urodzeniu dziecka musiałam iść przymusowo na urlop macierzyński? Byłam w tej sprawie u prawnika i nie potrafił mi odpowiedzieć. Po porodzie musiałam przymusowo iść na urlop, co przyczyniło się do tego, że moje plany życiowe legły w gruzach. Proszę o poradę. Zachodząc w ciążę, nie wiedziałam, że będę zmuszona do wykorzystania 20 tygodni urlopu. Chciałam po porodzie wziąć urlop obowiązkowy, czyli 21 dni i wrócić do pracy (nieobciążającej), aby wyrobić się z rekrutacją na kolejny etap nauki (mój zawód przewiduje długi czas nauki po skończeniu studiów). Nie udało się. W konsekwencji kolejny etap nauki mogę rozpocząć dopiero dużo później niż planowałam, a teraz jestem zmuszona być na urlopie, płatnym niecałe 1000 zł.
Odpowiedź prawnika
Informacje wstępne
Prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje każdej kobiecie, która urodziła dziecko w czasie trwania stosunku pracy. Prawo to jest niezależne od wymiaru czasu pracy (cały etat lub jego część), a także od stażu pracy, czy też sposobu nawiązania stosunku pracy.
Wymiar urlopu macierzyńskiego określa Kodeks Pracy. Zależy on od ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:
20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Przysługuje niezależnie od tego, czy pracownica złożyła u pracodawcy wniosek o udzielenie takiego urlopu, czy też nie. W momencie przedłożenia pracodawcy aktu urodzenia dziecka, obligatoryjnie udziela on takiego urlopu.
Prawa do urlopu macierzyńskiego nie można się zrzec
Nie można też z niego w dowolnym momencie zrezygnować. Ustawodawca przewidział co prawda możliwość rezygnacji z urlopu macierzyńskiego przez matkę, ale dopiero po wykorzystaniu po porodzie 14 tygodni tego urlopu i to tylko pod warunkiem, że pozostałą część urlopu „przejmie” ojciec dziecka (art. 180 § 5).
Wynika to z funkcji, jaką urlop ten pełni. Po pierwsze – jest to okres, w którym zapewniona jest ochrona zdrowia matki po ciąży, aż do chwili powrotu normalnych funkcji fizycznych i psychicznych po narodzinach dziecka. Po drugie – urlop ten chroni szczególną więź, jaka nawiązuje się pomiędzy matką a jej nowonarodzonym dzieckiem.
W związku z tym, że tego urlopu nie można się zrzec – chroni on matkę przed niepożądaną presją ze strony pracodawcy, a co za tym idzie przedwczesnym powrotem do pracy ze względu na obawę utraty zatrudnienia.
Urlop macierzyński pełni także funkcję społeczną, którą jest – ogólnie mówiąc – ochrona rodziny. Konstytucja RP w art. 18 stanowi bowiem, że: małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Zapewnienie kobiecie niezbywalnego prawa do urlopu macierzyńskiego stanowi przejaw troski państwa o stworzenie optymalnych warunków dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju rodziny.
Dodatkowym wzmocnieniem funkcji ochronnej urlopu macierzyńskiego jest okoliczność, że w czasie tego urlopu matce przysługuje zasiłek macierzyński, który co do zasady odpowiada otrzymywanemu z tytułu zatrudnienia wynagrodzeniu. Matka nie musi zatem obwiać się o utratę źródła dochodów i może w spokoju zająć się opieką nad dzieckiem.
Podsumowanie
Narodziny dziecka, (zwłaszcza pierwszego) to wyjątkowy, a zarazem rewolucyjny czas w życiu każdej kobiety. Mama nierzadko potrzebuje czasu, by odnaleźć się w nowej sytuacji, a także spokoju, by w pełni odzyskać siły. Najważniejszą potrzebą nowonarodzonego dziecka jest zaś bliski, nieprzerwany kontakt z mamą.
Zagwarantowanie matce niezbywalnego prawa do urlopu macierzyńskiego, za okres którego otrzymuje ona wsparcie finansowe w postaci zasiłku macierzyńskiego, pozwala cieszyć się macierzyństwem bez obaw o utratę pracy. Z tego względu prawo do urlopu macierzyńskiego jest jednym z najważniejszych uprawnień pracowniczych.
Co prawda w niektórych przypadkach urlop macierzyński może pokrzyżować plany zawodowe mamy, jednakże takie uregulowanie kwestii urlopu macierzyńskiego ma doniosłe znaczenie społeczne. Uniemożliwia bowiem ewentualne naciski ze strony pracodawcy, mające na celu zmuszenie kobiety do wcześniejszego powrotu do pracy, które łatwo sobie wyobrazić w sytuacji, gdyby urlop macierzyński był dobrowolny.
Radca prawny, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, mama trzech uroczych córeczek, prowadzi jednoosobową kancelarię prawną. Miłośniczka filmów Woody’ego Allena, Audrey Hepburn, teatru, kulinarnych eksperymentów, podróży, przez długie lata aktywna harcerka.
Koronawirus – prawa pracujących rodziców – zasiłek ZUS i wniosek do pobrania
Od poniedziałku w całym kraju również najmłodsze dzieci nie uczęszczają do przedszkoli i żłobków. W związku z tym po raz kolejny przed rodzicami spore wyzwania związane z zapewnieniem opieki dzieciom i łączeniem jej z obowiązkiem wykonywania swoich zawodowych powinności. Rodzicom dzieci do lat 8 przysługuje specjalny zasiłek opiekuńczy - mamy wniosek do pobrania - złóż wniosek do ZUS. Jakie prawa mają rodzice starszych dzieci? Sprawdź!
W związku z przedłużeniem obostrzeń do 18 kwietnia 2021 r. w tym czasie rodzicom dzieci do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Aktualizacja 29.03
Do 11.04. 2021 r. z uwagi na ponowne zamknięcie placówek przedszkolnych i żłobków, rodzicom dzieci do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy.
Aktualizacja 30.12.2020
Od 28 grudnia ponownie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy, w wysokości 80 % wynagrodzenia, który dotychczas przysługiwał do 24 grudnia. W razie konieczności, okres jego wypłaty ma zostać wydłużony.
Zatem dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie wypłacany przez 21 dni, w okresie od 28 grudnia 2020 r. do 17 stycznia 2021 r.
Aktualizacja 04.11.2020
Zasiłki dla rodziców są przewidziane na takich zasadach, jak było to wiosną, na takich zasadach, gdy będą musiałby być stosowane – powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas konferencji w dniu 04.11. dotyczącej nowych obostrzeń związanych z epidemią koronawirusa. Zaznaczył, że wciąż opiekę stacjonarną sprawują żłobki oraz przedszkola.
Aktualizacja 26.08.2020
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał do 20 września rodzicom dzieci do lat 8 w przypadku zamknięcia placówki edukacyjnej – żłobka, przedszkola lub szkoły z powodu koronawirusa.
Sytuacja będzie na bieżąco monitorowana i mogą zostać wprowadzone zmiany. Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej będzie podejmować decyzje we współpracy z MEN.
Aktualizacja 9.07.2020
Mimo wcześniejszych zapowiedzi, że zasiłek będzie obowiązywał tylko do 12.07, Minister Marlena Maląg ogłosiła, że zasiłek opiekuńczy zostanie przedłużony o kolejne 2 tygodnie – do 26.07.
Zasiłek przysługuje rodzicom dzieci do lat 8, które nie mogą korzystać z opieki przedszkoli i żłobków- czy to z powodu zamknięcia placówek, czy też decyzji rodzica o nieposłaniu dzieci na zajęcia.
Dodatkowy zasiłek przysługuje także ubezpieczonym rodzicom dzieci:
do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Czy to ostateczny termin obowiązywania zasiłku, czy zasiłek będzie przedłużany od 27.07? Dowiemy się w najbliższych dniach.
Aktualizacja 29.05.
Od 25.05 w życie weszły nowe przepisy, według których, zasiłek opiekuńczy przysługuje do 14 czerwca br. Nie zmieniły się zasady wypłacania zasiłku opiekuńczego oraz to, że przysługuje on rodzicom dzieci do 8 roku życia. O wsparcie mogą się starać również rodzice, którzy pomimo otwarcia placówek, do których uczęszczają ich dzieci, nie zdecydowali się wysłać ich tam posłać.
Aktualizacja 13.05
Na konferencji prasowej premier zapowiedział, że od 25 maja br. przywrócone zostaną zajęcia opiekuńczo-wychowawcze z możliwością prowadzenia zajęć dydaktycznych dla uczniów klas I-III szkół podstawowych.
Utrzymany zostanie obowiązek realizowania podstawy programowej. W zależności od sytuacji w danej szkole dyrektor zdecyduje czy będzie to kształcenie w formie stacjonarnej, czy z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.
Aktualizacja 30.04
Minister Rodziny Pracy i Polityki ogłosiła przedłużenie wypłacania zasiłku opiekuńczego do 24 maja. To rozwiązanie jest skierowane do tych rodziców, którzy nie będą mogli posłać dziecka do żłobka czy przedszkola, z powodu zamknięcia placówek.
Aktualizacja 29.04
Premier ogłosił, że od 6 maja otwierane będą żłobki i przedszkola w nowym reżimie sanitarnym. Jednakże nie wszystkie placówki i nie od razu. Decyzję podejmować będą lokalne władze z przedstawicielami sanepidu.
Od środy 6 maja organy prowadzące te placówki mogą je otworzyć, mając na uwadze wytyczne Głównego Inspektoratu Sanitarnego, a także Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Ważne! Ze względu na sytuację epidemiologiczną organ prowadzący może ograniczyć liczebność grupy przedszkolnej lub ograniczyć liczbę dzieci objętych opieką w żłobkach.
Ważne! Jednostka samorządu terytorialnego na podstawie dotychczasowych przepisów ogólnych może zamknąć wszystkie żłobki i przedszkola na swoim terenie.
Szkoły pozostają zamknięte do 24 maja.
Zasiłek będzie utrzymany dla tych rodziców, którzy nie mogą posłać swoich pociech do żłobków czy przedszkoli – zapowiedział premier.
Aktualizacja 27.04
Zgodnie z przewidywaniami placówki szkolne, przedszkola i żłobki pozostają zamknięte do 24 maja 2020.
Jednocześnie rząd przedłużył okres obowiązywania zasiłku opiekuńczego do 3 maja. Wkrótce powinny zostać przedstawione decyzje dotyczące prowadzenia pewnych form działalności opiekuńczej w części placówek.
Aktualizacja 9.04
Szkoły, przedszkola i żłobki pozostaną zamknięte przynajmniej do 26.04. W związku z tym rodzice mogą wnioskować o przedłużenie zasiłku opiekuńczego. Egzaminy maturalne i egzaminy ósmoklasisty odbędą się najwcześniej w czerwcu.
Jeden rodzic na urlopie a drugi na zasiłku opiekuńczym? Czy to możliwe?
Pytanie od Czytelniczki:
Mąż pracuje, aktualnie sprawuje opiekę nad synkiem, ponieważ nasz synek chodzi do żłobka, który teraz jest zamknięty i nie mieliśmy osoby, która mogłaby z nim zostać. Ja pracuje, w przyszłym tygodniu moja firma ma cały tydzień wolnego w związku z czym muszę wziąć urlop. Czy w takim przypadku skoro ja będę w domu mąż musi zrezygnować z opieki nad dzieckiem i wrócić do pracy?
Odpowiedź:
Zgodnie z przepisami zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje zatem za okresy, w których dziecko nie miało zapewnionej opieki.
Członkiem rodziny, który nie może zapewnić dziecku opieki jest m.in. osoba chora, całkowicie niezdolna do pracy, pracownik, który odpoczywa po nocnej zmianie, prowadzi działalność gospodarczą.
Jeżeli więc matka dziecka przebywa na urlopie wypoczynkowym, to jest osobą, która może zapewnić opiekę dziecku. W takim przypadku ojciec dziecka nie powinien w tym okresie korzystać z zasiłku opiekuńczego.
Aktualizacja 29.03
Rodzic może złożyć oświadczenie do wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia placówki, które jest wnioskiem o wypłatę zasiłku na dalszy (kolejny) okres.
Oświadczenie można złożyć tak jak do tej pory.
Aktualnie trwają prace nad zmianą ustawy, która wprowadziła dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Nowe rozwiązania mają obowiązywać z mocą wsteczną od 26 marca 2020 r.
Aktualizacja 23.03.
Szkoły zamknięte do Świąt Wielkanocnych. Rodzicom dzieci do lat 8 będzie przysługiwał nadal zasiłek opiekuńczy, na kolejne 14 dni. Brak informacji nt. wsparcia dla rodziców starszych dzieci.
Aktualizacja 12.03
Aby skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego, wystarczy złożyć oświadczenie do swojego pracodawcy. Wzór oświadczenia mamy do pobrania na końcu tego artykułu.
Zasiłek opiekuńczy a własna firma
Osoby prowadzące działalność pozarolniczą składają oświadczenie w ZUS.
Propozycje zmian w prawie do pilnego wprowadzenia
O wszelkich zmianach w przepisach będziemy informować Was na bieżąco – pojawiły się propozycje, aby:
zasiłek był wypłacany w wysokości 100, a nie jak dotąd 80% wynagrodzenia,
byli nim objęci rodzice dzieci powyżej 8 roku życia.
Aktualizacja 21.04.
31.03. została uchwalona przez Sejm ustawa, która wprowadza zmiany o dodatkowym zasiłku opiekuńczym:
Zmiany te polegają na:
wydłużeniu o kolejne 14 dni okresu, przez który przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy, do 26.04.2020 r.
przyznaniu prawa do tego zasiłku rodzicom dzieci niepełnosprawnych w wieku powyżej 8 lat.
Zasiłek a praca zdalna
Istotna z punktu widzenia pracowników i pracodawców jest również kwestia, czy pracownik, który świadczy pracę poza zakładem pracy czyli tzw. pracę zdalną, ma prawo do pobierania zasiłku opiekuńczego? Odpowiedź jest przecząca – pracownikowi, który pracuje zdalnie nie przysługuje zasiłek opiekuńczy, natomiast przysługuje mu wynagrodzenie od pracodawcy na normalnych zasadach.
Treść artykułu 11.03
Zamknięte szkoły – dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla rodziców dzieci do lat 8.
W związku z informacją o zamknięciu szkół w całej Polsce pracownik, który ma dziecko do 8 roku życia może skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Musi wypełnić załączone dokumenty a oryginał należy dostarczyć do ZUS.
UWAGA! Jeśli w szkole, przedszkolu czy żłobku będą w okresie tych 14 dni prowadzone dyżury zasiłek nie będzie przysługiwał.
Wniosek do pobrania
Na końcu artykułu znajdziesz do pobrania:
oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem do lat 8
wniosek do ZUS o wypłatę zasiłku opiekuńczego z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8
Specustawa dotycząca koronawirusa – jakie daje prawa i nakłada obowiązki?
W dniu 8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374).
Jakie rozwiązania dotyczące stosunków pracowniczych wprowadzonych ww. ustawą weszły w życie?
I. Możliwość polecenia wykonywania pracy zdalnej
W celu zwalczania zakażenia, zapobieganiu rozprzestrzenianiu się, profilaktyki oraz zwalczaniu skutków choroby wywołanej koronawirusem pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie przez oznaczony czas pracy określonej w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).
„Specustawa” nie wskazuje jednak, w przypadku jakiego rodzaju prac możliwe jest polecenie wykonywania pracy w formie pracy zdalnej, jak również warunków wykonywania tej pracy – jest to szczególnie istotne z uwagi na brak jakichkolwiek regulacji dotyczących pracy zdalnej w Kodeksie pracy.
Z uwagi na powyższe, w tym zakresie konieczne jest każdorazowe, indywidualne rozstrzyganie przez pracodawców każdego przypadku i dobór odpowiednich środków (faktycznych i prawnych) zapewniających zgodność wykonywania pracy zdalnej z przepisami prawa pracy.
II. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły
Ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 8, przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły do których uczęszcza dziecko, z powodu koronawirusa.
Ww. dodatkowy zasiłek nie wchodzi do „puli” podstawowego zasiłku opiekuńczego.
Sytuacja pracowników opiekujących się dziećmi w wieku powyżej 8 lat:
W sytuacji zamknięcia szkoły i konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku ponad 8 lat, pracownik nie ma możliwości skorzystania z dodatkowego zasiłku opiekuńczego, o którym mowa powyżej. W takiej sytuacji pracownik może zawnioskować o 2 dni (lub 16 godzin) opieki nad dzieckiem do lat 14, zgodnie z art. 188 kodeksu pracy (tj. o ile dotychczas takiego zwolnienia nie wykorzystał).
Dalsza nieobecność pracownika może zostać uzgodniona z pracodawcą np. w formie urlopu wypoczynkowego lub urlopu bezpłatnego. Również w tej sytuacji możliwe jest uzgodnienie wykonywania przez pracownika pracy w formie pracy zdalnej (przy spełnieniu powyżej wskazanych warunków).
Jeżeli jednak pracownik nie ma możliwości zawnioskowania o urlop wypoczynkowy czy też wykonywania pracy w formie pracy zdalnej, ale jednocześnie jego sytuacja osobista powoduje, iż nie ma możliwości wykonywania pracy z uwagi na konieczność sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w opisywanej sytuacji, pracodawca może uznać ww. nieobecność pracownika za nieobecność usprawiedliwioną niepłatną.
Każdorazowo jednak zaleca się analizę konkretnego stanu faktycznego pod kątem oceny, czy taka nieobecność w pracy faktycznie jest usprawiedliwiona (m.in. wiek dziecka, możliwość zapewnienia opieki przez innego członka rodziny itp.).
III. Możliwość zastosowania obowiązkowej hospitalizacji, kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego
W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń koronawirusem, istnieje możliwość zastosowania wobec osób chorych albo osób podejrzanych o zachorowanie obowiązkowej hospitalizacji. Ponadto wobec osób zdrowych, które pozostawały w styczności z osobami chorymi, będzie można zastosować obowiązkową kwarantannę lub nadzór epidemiologiczny, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej, przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od ostatniego dnia styczności z osobami chorymi. Decyzje w ww. przypadkach co do zasady będzie wydawał państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny.
Zgodnie ze stanowiskiem ZUS, za czas kwarantanny ubezpieczonemu będzie przysługiwało wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy.
Obowiązujące przepisy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa traktują bowiem na równi niezdolność do pracy z powodu choroby z niemożnością wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
IV. Stosowanie przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2019 r., poz. 1239 t.j. ze zm.) do zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2
Na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r., poz. 325), które weszło w życie w dniu 28 lutego br., przepisy ww. ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi stosuje się wobec zakażeń koronawirusem.
Powyższe oznacza m.in., iż w stanach zagrożenia epidemicznego i epidemii, może zostać wprowadzone w drodze odpowiedniego rozporządzenia np. czasowe ograniczenie funkcjonowania określonych instytucji lub zakładów pracy, nakaz udostępnienia nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu do działań przeciwepidemicznych przewidzianych planami przeciwepidemicznymi, czasowe ograniczenie określonych zakresów działalności przedsiębiorców, a także czasowe ograniczenie korzystania z lokali lub terenów oraz obowiązek ich zabezpieczenia.
Dziękujemy p. Hannie Kelmie z firmy Szwak i Spółka za pomoc w przygotowaniu tekstu.
Dziękujemy Pani adw. Liliannie Skiba za aktualizację artykułu.
381 dni pandemii: jak dziś radzą sobie pracujące mamy?
Kiedy w styczniu 2020 roku zaczęto wspominać o niebezpiecznym wirusie, który pojawił się „gdzieś w Chinach”, nie poświęcały sprawie szczególnej uwagi – jak zresztą większość z nas. Miały na głowie pracę, dzieci, dom, a w wolnych chwilach planowały wakacje, rezerwowały miejsca w restauracji na spotkania z przyjaciółmi albo szukały kreacji na zbliżające się imprezy. Ot, zwykłe życie, za którym wszystkie już bardzo tęsknią. One, czyli trzy „zwykłe” kobiety, kobiety takie jak Ty. Starające się godzić rolę mamy, żony, pracownika albo właściciela firmy. Jak radzą sobie po roku?
381 dni pandemii: jak dziś radzą sobie pracujące mamy?
Oto trzy historie trzech mam. Ich refleksje, garść doświadczeń i wspomnień ubranych w słowa i podsumowujących 381 dni pandemii. Tyle właśnie mija od ogłoszenia pierwszego lockdownu w Polsce. Czy zdołały się przyzwyczaić, czy czekają na powrót „normalności”, którą wcześniej znały? Czy można się pogodzić z taką rzeczywistością, czy ich codzienność opiera się na czekaniu aż to wszystko się skończy?
Zapytałyśmy o to Kamillę, Magdę i Martę. A jaka jest Twoja historia? Może chcesz nam ją opowiedzieć?
Kamilla, mama dwóch córek, rejestratorka medyczna: „Czas pandemii zdecydowanie nie jest moim sprzymierzeńcem”
Kamilla, jakie było Twoje życie przed pandemią?
Kamilla: Krótko mówiąc: cudowne i wspaniałe, choć wcześniej tak tego nie postrzegałam. Jak pewnie każdy z nas miałam różne zastrzeżenia do własnego trybu życia, w efekcie czego na początku ubiegłego roku postanowiłam, że zmienię pracę. Na przełomie lutego i marca zakończyłam współpracę z firmą z branży medycznej, w której pracowałam kilka lat.
Nastawiłam się na zmiany, na coś nowego, na nowe doświadczenia i możliwości. Ale najpierw chciałam odetchnąć. Wspólnie z mężem postanowiliśmy, że do nowej pracy pójdę dopiero po wakacjach, zwłaszcza że trudno byłoby mi wziąć urlop od razu po zatrudnieniu. To był fantastyczny czas z pięknymi planami: w maju wyjazd z przyjaciółkami do Włoch, w czerwcu romantyczny wypad na Maltę z mężem. Bilety – jak nigdy! kupione już ponad pół roku wcześniej. Planowaliśmy też spędzić trochę czasu z dziećmi nad morzem. Córki z niecierpliwością czekały na wakacyjny obóz sportowy. W perspektywie mieliśmy tyle cudownych wydarzeń!
To właśnie wtedy zarządzono lockdown?
Kamilla: Tak. Nie zdawałam sobie sprawy, że jakiś wirus może wprowadzić w moim życiu taki chaos. Pojawiła się złość, frustracja, rozgoryczenie. Jestem osobą dorosłą, a mimo wszystko bardzo ciężko było pogodzić się z tym, że na nic tak naprawdę nie mam wpływu, nie mogę nic zaplanować i ktoś decyduje za mnie (tu patrz: rząd). Zdawałam sobie rzecz jasna sprawę, że jest to konieczne dla dobra nas wszystkich, ale bardzo trudno było mi to zaakceptować. W mediach przez cały czas podawane były rosnące liczby zachorowań i zgonów na COVID. Cały czas żyliśmy nadzieją, że sytuacja się poprawi i zniosą restrykcje. Tak się jednak nie stało. Nasze plany legły w gruzach.
Co było najtrudniejsze?
Kamilla: Najgorsze z tego wszystkiego było oznajmić dziewczynkom, że obóz się nie odbędzie. Strasznie to przeżyły. Zawody, na które bardzo długo się przygotowywały, też zostały odwołane. Ta sytuacja i cały lockdown wpłynęła niekorzystnie na nasze relacje. Ciągle siedzieliśmy razem w domu. Znudzeni i źli. Nikt ze znajomych, a nawet znajomych naszych znajomych nie chorował na koronawirusa, dlatego niezrozumiałe były dla nas te wszystkie obostrzenia. Jednak pod koniec lata były już pierwsze zachorowania wśród bliskiej rodziny. Nie ukrywam, że pojawił się lekki niepokój. Zaczęłam uświadamiać dobie, że wszystkie zakazy i nakazy zasłaniania ust i nosa są potrzebne. Gdybyśmy nie stosowali się do zaleceń, to może ktoś z nas byłyby już osobą zakażoną.
A jak z pracą? Udało Ci się coś znaleźć w tym trudnym czasie?
Kamilla: Czas pandemii zdecydowanie nie jest moim sprzymierzeńcem, także pod tym kątem. Byłam pewna, że szybko coś znajdę. To jednak nie było wcale takie łatwe, szukałam pracy ponad 3 miesiące. Ofert jak na lekarstwo, bo to był czas redukcji etatów. W końcu dostałam pracę w przychodni, która współpracuje z NFZ, zatrudniłam się jako rejestratorka medyczna. Trochę szalony krok w czasie szalejącej pandemii zatrudniać się właściwie w epicentrum, ale nie żałuję. Ogrom pracy sprawił, że przestałam myśleć o błahych rzeczach dnia codziennego. Skupiłam się w 100% na pracy i na rodzinie. Wiem, że do zupełnej normalności pewnie nigdy już nie wrócimy, ale cierpliwie czekam na moment, kiedy będzie można normalnie podróżować, wyjść ze znajomymi do kina czy na kolację. Bardzo mi tego brakuje.
Marta, mama dwóch synów, psycholog: „Najgorsza jest bezsilność. Ale staram się tworzyć namiastki normalności”
Marta, na jakim etapie życia byłaś, gdy stało się jasne, że mamy do czynienia z epidemią?
Marta: Gdy rok temu pandemia oficjalnie zagościła w życiach ludzi na całym świecie, ja byłam jeszcze w trakcie urlopu macierzyńskiego. Część obostrzeń była dla mnie odczuwalna bardziej, chociażby konieczność pamiętania o noszeniu maseczki, inne były mniej dokuczliwe, bo będąc na urlopie macierzyńskim większość czasu spędzałam i tak z dziećmi w domu, bądź na naszym podwórku. Najtrudniejsze zarówno wtedy, jak i teraz, było dla mnie ograniczenie kontaktu z bliskimi osobami, szczególne odczuwalne w czasie świąt.
A jak wyglądał Twój powrót do pracy?
Marta: Słyszałam o nauczaniu zdalnym, ale pomyślałam, że młoda jestem, na komputerze się znam, więc poradzę sobie, gdy już będzie trzeba. Dlatego przeżyłam mały szok, gdy okazało się, że to wszystko wcale nie jest takie proste. Trudno pomagać i wspomagać uczniów, gdy są oni daleko, gdzieś po drugiej stronie komputera, nie zawsze widoczni czy słyszalni.
Jak sobie radzisz – jako mama, jako pracownik?
Marta: Myślę, że najważniejsze jest, żeby starać się dostosować do zmiany i oswajać lęk, który niestety sytuacja epidemiczna ciągle podsyca. Pierwsza, druga, teraz trzecia fala – to ciągle do nas wraca i końca nie widać. Brak takiej normalności czasem powodował u mnie poczucie bezsilności i braku wpływu na cokolwiek. Jednak po takich trudniejszych momentach łapałam wiatr w żagle i starałam się tworzyć tę normalność: w domu organizowałam wspólne aktywności, np. zabawy w domki z prześcieradeł. Gotowałam obiady, mając dwóch małych pomocników: jeden skrobał marchewkę, a drugi nadzorował moje mieszanie w garnku. Cieszyłam się z zimy, śniegu, sanek, bałwanów. Idealna zima na okres pandemii!
A dzieci? Wpływ pandemii na ich psychikę zauważasz nie tylko w domu, ale i w pracy…
Marta: Myślę, że trudności związane z pandemią częściowo odczuwa mój starszy, czteroletni syn, szczególnie w sytuacjach, gdy nie może jechać ze mną do sklepu lub gdy z powodu kwarantanny nie może zobaczyć się z babcią czy dziadkiem. Ale z drugiej strony widzę, że szybko przyswoił zasady higieny, więc gdy np. pojawimy się w razem kościele czy w sklepie, pierwszy szuka urządzenia do dezynfekcji. Uczy mnie też, że kiedy chcę kichnąć, to muszę przysunąć rękę w okolicy łokcia do nosa. To też są efekty uczęszczania przez niego do przedszkola, bo na szczęście przedszkola były otwarte.
W pracy, kiedy już we wszystko się wdrożyłam, a chwilę mi to zajęło, bo miałam wrażenie, że po urlopie macierzyńskim wracam do pracy jakby z połową mózgu (śmiech), to z chęcią organizowałam spotkania indywidualne z uczniami, oczywiście zachowując wszystkie zasady reżimu sanitarnego. Jednak praca twarzą w twarz ma zupełnie inny, o wiele lepszy charakter….
Ucieszyłam się niezmiernie, gdy klasy 1-3 wróciły do szkół, to był taki trochę powrót do normalności. Uczniowie też się cieszyli. Widać jak trudny jest też dla nich ten okres pandemii, brak kontaktu z rówieśnikami, ciągle zdalne lekcje, zmęczenie komputerem, trudności ze skupieniem.
Szczególnie trudne wydaje się to być dla uczniów klas starszych, którzy już bardzo długo funkcjonują zamknięci w domach. Niestety nie bez wpływu jest to na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży, nierzadko rozluźnienie związane z nauką zdalną, spędzanie lekcji w piżamach w łóżku doprowadza do marazmu, braku chęci do jakichkolwiek aktywności, wyjść z domu, kontaktów nawet telefonicznych z innymi, zamknięcia w sobie i ostatecznie do pojawienia się objawów depresji.
Jak postrzegasz ten trudny rok?
Marta: Myśląc o tym całym roku, dostrzegam całe mnóstwo zmian, do których wiem, że można się dostosować i je oswoić. Jednak jedno towarzyszy mi cały czas – to lęk o zdrowie i życie moich najbliższych. Doświadczyliśmy koronawirusa w najbliższej rodzinie, co przyniosło mnóstwo strachu, niepokoju, bezsilności. Chorują moi bliscy, znajomi i członkowie ich rodzin. Zachorowania z różnym przebiegiem, niektóre bardzo poważne. Niektórym nie udało się wyzdrowieć. Martwię się o rodziców, dzieci.
Jednak pomimo tych niepokojów, będą raczej optymistką. Staram się bardziej doceniać każdy wspólny dzień z moimi bliskimi, znajdować czas dla dzieci, przytulać je i całować, żeby „wyrzucać” w naszych organizmach hormony szczęścia. Z utęsknieniem czekam na cieplejsze dni i wierzę, że wszystko będzie w końcu dobrze.
Magda, matka dwóch córek, właścicielka Pracowni Cukierniczej: „Teraz widzę, co jest w życiu najważniejsze”
Magda, jak oceniasz dziś swoje życie?
Magda: Ogólnie rzecz biorąc, jestem szczęściarą. Mam dwie cudowne córki (prawie 9-letnią Agatę oraz niespełna 6-letnią Zuzkę) i kochanego męża. W tych dziwnych czasach to jest podstawą naszego szczęścia, bo wszystko inne jest zmienne i niepewne.
Wiem jednak, że pandemia uderzyła w Twoje życie zawodowe. Jak się trzyma „Tartaletka”?
Magda: Kiedy wybuchła pandemia, moja firma istniała na rynku zaledwie 1,5 roku. Jej założenie było krokiem milowym w moim życiu. Kobieta po 30-tce, ukończone dwa kierunki studiów, ale zachciało mi się pójść w inną stronę. Otworzyłam Pracownię Cukierniczą. Postawiłam wszystko na jedną kartę i wynajęłam lokal.
Udało się! Zainteresowanie moimi wypiekami było bardzo duże. Niestety wiosenny lockdown wszystko postawił pod znakiem zapytania. Zlecenia nagle zaczęły znikać. Stała współpraca z zaprzyjaźnioną kawiarnią ostatecznie utrzymała się na minimalnym poziomie i tak już mija rok. Mimo niewielkich dochodów mam nadzieję, że kiedyś wszystko wróci do normy. Kocham to co robię i nie wyobrażam sobie innego życia.
A dzieci? Jak sobie radzą?
Magda: Brakuje nam wcześniejszego życia, podróży, wyjść do kina, do restauracji. Dzieci wciąż pytają, kiedy będzie normalnie. Starsza córka tęskni za szkołą. Ja w tym wszystkim widzę jednak jakiś sens. Tak już mam. Teraz widzę, co jest w życiu najważniejsze. Czy naprawdę muszę iść do galerii wydać lekką ręką pieniądze na rzeczy, bez których mogłabym się obejść? Czy tak ważna jest kolejna zabawka dla dzieci? Otóż nie. Najważniejsza jest rodzina i zdrowie. Tego staram się nauczyć moje córki. Spędzamy teraz razem więcej czasu.
Jesienią cała nasza czwórka przeszła zakażenie koronawirusem. Nie było łatwo. Bardzo to przeżyłam – fizycznie i psychicznie. Czas kwarantanny wykorzystaliśmy na bycie razem. Tak po prostu. Ale teraz jesteśmy zdrowi. Nam się udało, ale niestety nie wszystkim naszym bliskim jest dane dalej cieszyć się dobrym zdrowiem, a nawet życiem. Myślę, że pandemia zmieni nas na zawsze. Od nas tylko zależy, jak będzie wyglądał świat, gdy w końcu wirus zniknie.
Zdjęcie główne: Canva
Pozostałe zdjęcia: archiwa prywatne bohaterek wywiadu.
Mama, żona, psycholog i redaktor. Spełniona zawodowo dzięki miłości do pisania, szczęśliwa prywatnie dzięki mężowi i dwóm cudownym synom. W krótkim czasie "tylko dla siebie” czyta, szyje… albo znowu pisze.
Chcę współtworzyć społeczność pracujących mam na facebooku. Polub nas
Chcę otrzymywać oferty pracy na maila
Uwaga. Strona wykorzystuje pliki cookies. Informacje uzyskane za ich pomocą wykorzystywane są w celach statystycznych. Pozostając tu godzisz się na ich zapisywanie w Twojej przeglądarce. ×
Szanujemy Twoją prywatność
My i nasi partnerzy wykorzystujemy technologie, takie jak pliki cookie w celu dostarczenia treści i funkcjonalności, którymi są zainteresowani nasi użytkownicy. Używamy plików cookie również w celach analitycznych i reklamowych. Zawsze możesz zmienić swoje preferencje w ustawieniach przeglądarki internetowej lub korzystając z przycisku - WIĘCEJ USTAWIEŃ.
Są to pliki, które są niezbędne do świadczenie usług i zapewnienia dostępności funkcjonalności, o które wyraźnie prosisz. Możemy korzystać z plików cookie i technologii monitorujących w celu zapobiegania nadużyciom, poprawy bezpieczeństwa, administracji systemem lub umożliwienia Tobie korzystania z funkcji obsługi płatności. Nie mamy obowiązku uzyskiwania Twojej zgody w związku z plikami cookie, które są absolutnie niezbędne.
Pliki cookie możemy również wykorzystywać do oceny wydajności naszej strony i podniesienia jakości treści oferowanych za jej pośrednictwem.
My i nasi partnerzy możemy korzystać z plików cookie, aby zaprezentować Tobie jak najlepiej dopasowane, oferty, programy oraz reklamy. Reklamowe pliki cookie pozwalają nam przygotować ofertę, naszą i naszych partnerów, jak najlepiej dostosowaną do Ciebie i Twoich indywidualnych zainteresowań.
