Kodeks pracy dla pracowników i pracodawców. Zmiany w 2023 roku

Praca zdalna – nowe zasady

• wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika, po ustaleniu z pracodawcą,
• pracownik musi wyrazić na nią zgodę przy podpisywaniu umowy lub w trakcie zatrudnienia,
• oddelegowanie na tzw. home office będzie możliwe, gdy pracownik złoży oświadczenie o posiadaniu warunków lokalowych i technicznych jedynie w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, zagrożenia epidemicznego, w czasie epidemii i do 3 miesięcy po ich odwołaniu lub gdy z przyczyn niezależnych od pracodawcy nie jest on w stanie zapewnić odpowiednich warunków do pracy,
• pracodawca będzie miał zapewnić narzędzia pracy, pomoc techniczną, szkolenia oraz pokrycie kosztów energii elektrycznej i usług telekomunikacyjnych, jeśli są one niezbędne do pracy,
• okazjonalna praca zdalna może być wykonywana do 24 dni w roku,
• pracodawca nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej rodzicom dziecka do 4. roku życia, rodzicom i opiekunom osoby z niepełnosprawnością (w rodzinie) oraz kobietom w ciąży. Oczywiście z wyłączeniem wyjątków ze względu na organizację lub rodzaj wykonywania pracy.

Zmiany dla rodziców

Są to zmiany w ramach dyrektywy unijnej „Work-life balance”, czyli dwa miesiące urlopu tacierzyńskiego. O tych zmianach pisałyśmy już wcześniej.

Dyrektywa work-life balance zacznie obowiązywać od 26 kwietnia 2023 i w ramach tej zmiany nastąpi wydłużenie urlopu rodzicielskiego o dodatkowe dwa miesiące, czyli z 32 do 41 tygodni. Te dodatkowe dwa miesiące dedykowane są ojcom, niewykorzystane przepadną, bowiem nie będą przechodzić na matkę.

Jako iż dyrektywa powinna być wdrożona już 2 sierpnia 2022 to ta dodatkowa część płatnej opieki będzie przysługiwała pracownikom wstecz.

Zmiany obejmą też rodziców dzieci posiadających zaświadczenie o ciężkim upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu (wydawane na podstawie ustawy „Za życiem”). Będą mogli oni skorzystać z 65 lub 67 tygodni urlopu rodzicielskiego, czyli o 33 tygodnie dłużej niż obecnie. W tym przypadku też prawo do urlopu działa wstecz.

Dodatkowe dwa miesiące urlopu będą płatne, ale nie w pełnej wysokości. Ma za nie przysługiwać zasiłek w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru (obecnie średnia odpłatność za cały okres urlopu rodzicielskiego wynosi 67,5 proc.).

Nowe uprawnienia dla rodziców i opiekunów

Pracownika wychowującego dziecko do ósmego roku życia nie będzie można bez jego zgody:

• zatrudniać w godzinach nadliczbowych lub w porze nocnej,
• obejmować systemem przerywanego czasu pracy (z maksymalnie 5-godzinną przerwą w trakcie doby)
• delegować poza stałe miejsce pracy.

Urlop opiekuńczy na nowych zasadach

Przede wszystkim urlop opiekuńczy będzie bezpłatny. Będzie on udzielany w celu zapewnienia opieki członkowi rodziny, czyli nie tylko dziecku, ale także rodzicom, małżonkowi lub osobie, która mieszka z pracownikiem.

W przypadku pilnych, nagłych spraw rodzinnych, wypadków, chorób lub klęsk i katastrof będzie można skorzystać z dwóch dni (lub 16 godzin) wolnego w ciągu roku i w tym przypadku będzie to urlop płatny, w wysokości połowy przysługującego wynagrodzenia.

Wzrost pensji minimalnej

W 2023 roku wprowadzone będą dwie podwyżki minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2023 pensja minimalna wynosi 3490 zł brutto, a od 1 lipca 2023 r wzrośnie do 3600 zł brutto.

W wyniku tych zmian wzrośnie też kwota netto. Od 1 stycznia 2023 r. płaca minimalna netto na umowie o pracę wynosi 2709 zł, a od 1 lipca 2023 r. będzie to 2784 zł.

Inna stawka godzinowa na umowie zlecenia

Na zmianie kwoty minimalnej skorzystają też pracownicy zatrudnieni na umowie zlecenie. Tu też podwyżki będą wprowadzone dwukrotnie: od 1 stycznia kwota brutto za godzinę pracy wynosi 22,80 zł, a od 1 lipca będzie wynosiła 23,50 zł.

Kontrola trzeźwości pracowników

Pracodawca może skorzystać z możliwości przeprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników. Jednak nie każdorazowo czy wyrywkowo, ale wtedy, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia. Jeśli taka kontrola zostanie wprowadzona, pracodawca będzie zobowiązany do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji, zgodnie z zasadami przetwarzania danych osobowych pracowników.

Większa ochrona przed zwolnieniem

Nowe przepisy mają chronić pracowników przed zwolnieniem – rodzice będą chronieni już od momentu złożenia wniosku o urlop macierzyński czy rodzicielski i w czasie jego trwania.
Przyczyną wypowiedzenia umowy nie może być także:

• domaganie się informacji o warunkach zatrudnienia (np. o przysługujących szkoleniach),
• wystąpienie z wnioskiem o zmianę rodzaju umowy lub wymiaru pracy,
• równoległe zatrudnienie w innej firmie (oczywiście nadal możliwe będzie jednak zawieranie umów o zakazie konkurencji).

Źródło: pit.pl, businessinsider.com, biznes.gov.pl