Wszystko, co musisz wiedzieć o urlopach macierzyńskich!

Jakie są prawa rodziców?

Urlop macierzyński

Komu przysługuje:

• każdej mamie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony;
• ojcu dziecka, który może skorzystać z części urlopu macierzyńskiego niewykorzystanej przez mamę, o ile jest zatrudniony na umowę o pracę (tzw. urlop tacierzyński).

Urlop tacierzyński przysługuje również ojcom, gdy:

• matka musi być poddana hospitalizacji;
• stan zdrowia matki uniemożliwia jej osobistą opiekę nad dzieckiem;
• nastąpi zgon matki w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego.

W przypadku umowy o pracę na czas określony, która zakończy się przed terminem porodu – umowa zostaje automatycznie przedłużona do dnia porodu.

Przysługuje wtedy prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale nie do urlopu macierzyńskiego.

W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie, prawo do urlopu macierzyńskiego nie przysługuje.

Uwaga: Jednakże każdej kobiecie, która urodziła dziecko należy się zasiłek macierzyński bez względu na formę zatrudnienia. Gwarantowany 1 tys. zasiłku przez pierwszy rok życia dziecka otrzymają kobiety, które nie odprowadzają składek na chorobowe, zatrudnione na umowę o dzieło, studentki, bezrobotne.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego w pozostałych przypadkach będzie wyliczana na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za pracę w ciągu roku przed przejściem na urlop macierzyński. Gdy kobieta pracowała krócej niż rok, brany pod uwagę będzie dotychczasowy staż pracy. Jeśli na podstawie wyliczeń zasiłek macierzyński będzie mniejszy niż 1 tys. zł – państwo dopłaci różnicę.

Przeczytaj także: Zwolnienia i redukcje etatów – czy dotyczą mam na urlopach macierzyńskim i wychowawczym?

Jak długo trwa?

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Zasady wykorzystania urlopu:

Pracownica w ciąży może, na swój wniosek, wykorzystać maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje jej urlop w niewykorzystanym wcześniej wymiarze.
Pracownica nie może się zrzec prawa do urlopu macierzyńskiego, może jednak zrezygnować z jego części po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego i wrócić do pracy pod warunkiem, że:

• 14 tygodni urlopu wykorzysta po porodzie;
• pozostałą część urlopu macierzyńskiego przejmie ojciec dziecka;
• złoży wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego najpóźniej na 7 dni przed powrotem do pracy, ze wskazaniem daty powrotu do pracy,
• załączy kopię wniosku pracownika ojca (o czym niżej), który przejmie pozostałą część urlopu, albo oświadczenie ojca ubezpieczonego w systemie ubezpieczeń społecznych o przerwaniu działalności zarobkowej na okres pozostałego urlopu macierzyńskiego.

Wniosek ojca w postaci papierowej lub elektronicznej, złożony nie później niż 14 dni przed dniem rozpoczęciem urlopu, powinien zawierać:

• imię i nazwisko ojca
• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka
• oświadczenie pracownika o okresie urlopu macierzyńskiego albo o okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego wykorzystanych przed porodem
• informację o długości okresu, na który ma zostać udzielony urlop macierzyński ojcu.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis aktu urodzenia dziecka
• oświadczenie matki o zamiarze rezygnacji z części urlopu albo o rezygnacji z pobierania zasiłku macierzyńskiego, jeśli matka jest zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej lub prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą.

Pracownicy mogą składać pisemnie lub elektronicznie wnioski w sprawie:

• rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę
• udzielania części urlopu macierzyńskiego pracownikowi ‒ ojcu albo pracownikowi innemu członkowi najbliższej rodziny
• udzielania urlopu rodzicielskiego
• urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz zwolnienia od pracy dla pracowników wychowujących dziecko do 14 lat.

6 tygodni urlopu macierzyńskiego można wykorzystać przed przewidywaną datą porodu.

Ochrona przed zwolnieniem

Pracownica, która wraca do pracy po urlopie macierzyńskim, nie jest chroniona przed zwolnieniem w szczególny sposób, korzysta jednak z tych samych praw co inni pracownicy (tj. nie można jej zwolnić w czasie przebywania na urlopie wypoczynkowym lub zwolnieniu chorobowym, a zwolnienie w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas nieokreślony wymaga uzasadnienia).

Adopcja

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu z wnioskiem o adopcję albo przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (nie dotyczy to jednak rodzin zastępczych zawodowych). Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje w takiej sytuacji w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.

Z tytułu adopcji pracownik może skorzystać także z urlopu na warunkach urlopu rodzicielskiego, który przysługuje w wymiarze:

• 32 tygodnie – w przypadku przysposobienia 1 dziecka,
• 34 tygodnie – w przypadku adoptowania bądź przyjęcia na wychowanie 2 lub więcej dzieci.

Urlop wychowawczy

• przysługuje rodzicowi bądź opiekunowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej 6. miesięcy;
• udzielany jest w wymiarze do 36 miesięcy, na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia;
• może być wykorzystany najwyżej w 5 częściach;
• musi być podzielony między rodziców, w ten sposób, że przynajmniej jeden miesiąc musi przypadać drugiemu rodzicowi, co oznacza, że w sytuacji, gdy tylko jeden z rodziców wykorzystuje cały urlop wychowawczy, to może on trwać maksymalnie 35 miesięcy;
• mogą z niego jednocześnie korzystać oboje rodzice lub opiekunowie dziecka, pod warunkiem, że łączny wymiar urlopu nie przekroczy ogólnego wymiaru, tj. 36 miesięcy;
• okres trwania wlicza się do stażu pracy;
• pracownikowi przebywającemu na urlopie wychowawczym nie przysługuje wynagrodzenie;
• w czasie trwania urlopu wychowawczego pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem;
• wolno z niego zrezygnować w każdym czasie – za zgodą pracodawcy albo po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy – najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy;
• wolno wrócić do pracy na część etatu (ale nie mniej niż połowę) – pracodawca nie może odmówić tego prawa w okresie, gdy przysługuje uprawnienie do urlopu wychowawczego.

Urlop ojcowski

• przysługuje ojcom zatrudnionym na umowę o pracę;
• o można wykorzystać do momentu skończenia przez dziecko 12. miesiąca życia;
• wymiar urlopu ojcowskiego to 2 tygodnie;
• może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień;
• jest płatny,
• tata przebywający na urlopie jest chroniony przed zwolnieniem;
• przysługuje niezależnie od tego, czy mężczyzna wykorzystał czy nie przysługujący mu urlop tacierzyński.

Przeczytaj także: Czy muszę wykorzystać urlop wypoczynkowy przed wychowawczym?

Urlop rodzicielski

Urlop rodzicielski w celu sprawowania opieki nad dzieckiem wykorzystywany jest przez pracujących rodziców najczęściej zaraz po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Urlop ten wynosi:

• 41 tygodni – gdy urodzi się jedno dziecko,
• 43 tygodnie – w przypadku porodu mnogiego.

• przysługuje łącznie obojgu pracownikom rodzicom dziecka;
• każdemu z pracowników rodziców dziecka przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, a prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka.
• pracownicy mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego w dowolnym terminie, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia
• nie więcej niż w 5 częściach.

Jak skorzystać z urlopu rodzicielskiego:

Pracownik – rodzic dziecka składa wniosek w wersji papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wniosek zawiera: imię i nazwisko pracownicy, imię, nazwisko oraz datę urodzenia dziecka, datę rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i wrócić do pracy.
Po zakończeniu urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownicę lub pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku pracy.

Becikowe w 2023

„Becikowe” czyli jednorazowe świadczenie rodzinne z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 1000 złotych.

Jednorazową zapomogę w wysokości 1000 złotych otrzymują rodziny, których dochód nie przekracza 1922 złotych netto na osobę. Ponadto przyszła mama musi posiadać zaświadczenie lekarskie, że pozostawała pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży.

Jak obliczyć dochód przypadający na członka rodziny?

„Becikowe” – jednorazowe świadczenie rodzinne z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 1000 złotych.

Jednorazową zapomogę w wysokości 1000 złotych otrzymują rodziny, których dochód nie przekracza 1922 złotych netto na osobę. W przypadku urodzenia bliźniąt – 2 000 zł, trojaczków — 3 000 zł.

Przeczytaj także: Jak uzyskać świadczenia 300+, 500+ i 1000+

Podwójne „becikowe”

Przysługuje rodzinom, których dochód nie przekracza 539 zł na osobę miesięcznie (lub 623 zł w rodzinach z dzieckiem niepełnosprawnym). W tak trudnej dla rodziny sytuacji, zostanie wypłacone becikowe w wysokości 2000 zł netto.

Ponadto przyszła mama musi posiadać zaświadczenie lekarskie, że pozostawała pod opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży.

Jak obliczyć dochód przypadający na członka rodziny?
Należy zsumować nasze przychody, następnie odjąć kwoty odprowadzonych składek zdrowotnych oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Otrzymany wynik podzielić przez ilość członków rodziny (jeśli to pierwsze dziecko to na 3, jeśli kolejne to na 4, itd.) oraz przez 12 miesięcy. W ten sposób licząc uzyskujemy miesięczny dochód rodziny na osobę.

500+

• bez względu na wysokość dochodu w rodzinie rodzice otrzymują 500 zł miesięcznie na każde dziecko,
• świadczenie przyznawane do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Zdjęcie: Storyblocks.com