Zwolnienia indywidualne w ustawie o zwolnieniach grupowych

Kiedy zwolnienia indywidualne są stosowane?

Zacznę od tego, kiedy stosuje się procedurę zwolnień grupowych i ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustawę stosuje ten pracodawca, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników i planuje rozwiązać umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, o ile w ciągu 30 dni zwolnienie obejmie co najmniej:

1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników.

Dla zastosowania ustawy liczą się tak naprawdę cztery kryteria: stan zatrudnienia, liczba zwalnianych pracowników, okres czasu, w jakim zwolnienia są realizowane oraz przyczyna zwolnień.

Odnosząc się do przyczyn niedotyczących pracowników to musisz wiedzieć, że chodzi o przyczyny po prostu niezwiązane z osobą pracownika. Jeśli pracodawca chciałby zwolnić pracownika z powodu niestarannego wykonywania pracy bądź utraty uprawnień do wykonywania pracy to nie zastosuje tej ustawy. Ustawę o zwolnieniach grupowych stosuje się, jeśli pracodawca zwalnia pracowników z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Najczęściej są nimi zmiana struktury organizacyjnej zakładu pracy, likwidacja stanowiska pracy, likwidacja części produkcji czy nawet likwidacji zakładu pracy.

Czy można zwolnić rodzica przebywającego na urlopie wychowawczym?

Zwolnienia indywidualne zarezerwowane są również dla pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników i zwalniających z przyczyn niedotyczących pracowników, o ile w ciągu 30 dni zwalniana jest mniejsza liczba osób niż wyżej wymieniłam. Np. jeśli w zakładzie pracy zatrudnionych jest 50 pracowników, a zwolnienia mają objąć 2 osoby w ciągu 30 dni z powodu likwidacji dwuosobowego działu (będzie to przyczyna leżąca po stronie pracodawcy), to będą one zwolnione w ramach zwolnień indywidualnych (2 osoby to mniej niż 10 osób).

W trybie zwolnienia indywidualnego można zwolnić również tylko jedną osobę.

Czy pracodawca musi uzgodnić takie zwolnienie z zakładową organizacją związkową?

Zasadniczo, pracodawca nie informuje zakładowej organizacji związkowej o planowanych zwolnieniach w tym trybie ani nie przeprowadza ich według podpisanego porozumienia bądź sporządzonego regulaminu. Pracodawca nie zawiadamia o tym powiatowego urzędu pracy. O tych obowiązkach możesz przeczytać w naszym artykule.

Wyjątkowo, jeśli odrębne przepisy (w ustawach innych niż ustawa o zwolnieniach grupowych) przewidują szczególną ochronę trwałości stosunku pracy, ale jednocześnie dopuszczają zwolnienie pracownika w ramach zwolnień grupowych, można takiego pracownika zwolnić w trybie zwolnień indywidualnych, o ile zakładowa organizacja związkowa (jeśli do takiej należy) w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu nie zgłosi sprzeciwu odnośnie do zwolnienia pracownika. W praktyce chodzi m.in. o pracowników przebywających na urlopach wychowawczych trwających dłużej niż 3 miesiące.

Czy należy się zwalnianemu pracownikowi odprawa?

Jeśli pracownik zostanie zwolniony w trybie zwolnień indywidualnych to należy mu się odprawa pieniężna. Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

Zwolnienie indywidualne a urlop macierzyński i rodzicielski

Przebywając na urlopie macierzyńskim bądź urlopie rodzicielskim pracodawca nie może Cię zwolnić w trybie zwolnień indywidualnych. Wynika to z art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych. Zamiast definitywnego zwolnienia, pracodawca może jedynie wypowiedzieć Ci warunki pracy i płacy (np. zmienić stanowisko pracy lub miejsce pracy, obniżyć wynagrodzenie). Jeżeli skutkiem wypowiedzenia zmieniającego byłoby obniżenie wynagrodzenia, przysługuje Ci dodatek wyrównawczy do końca okresu, w którym korzystałabyś ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem stosunku pracy (np. do końca urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego).

Zwolnienie indywidualne a urlop wychowawczy

Z urlopem wychowawczym sytuacja nie przedstawia się tak jasno. Podstawowe informacje są takie, że:

• jeśli urlop wychowawczy został udzielony na mniej niż 3 miesiące to pracodawca nie może Cię zwolnić w trybie zwolnień indywidualnych,
• jeśli urlop wychowawczy został udzielony na co najmniej 3 miesiące to pracodawca może Cię zwolnić w trybie zwolnień indywidualnych, o ile zakładowa organizacja związkowa, do której należysz, nie zgłosi w tym zakresie sprzeciwu.

Dla zwolnienia Cię nie ma znaczenia, ile jesteś na urlopie, a okres, na jaki urlop został udzielony.

Podsumowanie

Temat ochrony przed zwolnieniami w ciąży i w trakcie urlopów związanych z rodzicielstwem jest rozbudowany i nie zawsze klarowny, szczególnie jeśli w grę wchodzi ustawa o zwolnieniach grupowych. Pamiętaj, że w każdym przypadku, gdy masz wątpliwości, czy pracodawca mógł Cię zwolnić, najlepiej skonsultować się z prawnikiem.

Zdjęcie: Canva