Czym są zwolnienia grupowe i jakie obowiązki ma pracodawca?

Co to jest dokładnie zwolnienie grupowe?

W myśl Ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników:

Art.1.1.Przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

1. 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2. 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300pracowników,
3. 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników–zwanego dalej „grupowym zwolnieniem”.

Prawa i obowiązki w związku ze zwolnieniami grupowymi

Obowiązki pracodawcy

• zawiadomienie i skonsultowanie z zakładowymi organizacjami związkowymi zamiaru przeprowadzenia zwolnień grupowych:

1. o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia,
2. o liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą,
3. o okresie, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie,
4. o proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia,
5. o propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem, a jeżeli obejmują one świadczenia pieniężne, pracodawca jest obowiązany dodatkowo przedstawić sposób ustalania ich wysokości.

Należy zaznaczyć, że w przypadku braku działania zakładowej organizacji związkowej, pracodawca ma obowiązek ustalić w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Dodatkowo po zawiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia zwolnień grupowych, w ciągu 20 dni jest zawierane porozumienie, w którym określa się zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, a także obowiązki pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem.

• zawiadomienie Powiatowego Urzędu Pracy po zawarciu porozumienia z organizacjami pracowniczymi, powinno zawierać:

1. o przyjęte ustalenia dotyczące zwolnień,
2. o liczbę zatrudnionych i zwalnianych pracowników,
3. o przyczyny ich zwolnienia,
4. o okres, w ciągu którego nastąpi takie zwolnienie.

Dodajmy, że nie można wręczać pracownikom wypowiedzeń przed zawiadomieniem urzędu pracy. Wypowiedzenie nie może dojść do skutku wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia zawiadomienia urzędu pracy.

• obowiązek ponownego zatrudnienia

Art.9.1. W razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy.

2.Pracodawca powinien ponownie zatrudnić pracownika, o którym mowa w ust.1, w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.

Prawa pracownika

Art.8.1. Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1. jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony udanego pracodawcy krócej niż 2lata;
2. dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony udanego pracodawcy od 2do 8lat;
3. trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony udanego pracodawcy ponad 8lat.

Dodatkowo ustawodawca objął ochroną przed zwolnieniem grupę pracowników, o których mowa w art. 5 ust. 5 wspomnianej ustawy. Są to m.in.:

1. pracownik, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
2. pracownicy w ciąży,
3. pracownik w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego,
4. pracownik będący społecznym inspektorem pracy,
5. pracownik powołany do odbycia czynnej służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej albo przeszkolenia wojskowego,
6. pracownik będący członkiem zakładowej organizacji związkowej, upoważnionemu do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
7. pracownik będący członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego.

Podlegają oni wzmożonej ochronie i nie można z nimi rozwiązać stosunku pracy. Można natomiast wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy, chyba że pracodawca znajduje się w stanie upadłości lub likwidacji.

Dodatkowo, jeżeli wypowiedzenie warunków pracy i płacy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikom tym przysługuje dodatek wyrównawczy do końca okresu wypowiedzenia.

Podsumowanie

Warto zapoznać się z tym jakie mamy prawa i obowiązki w związku ze zwolnieniem grupowym w naszym zakładzie pracy. Należy wymagać od pracodawcy, aby postępował zgodnie z nimi, gdyż jest to w naszym interesie. Powinniśmy jednak pamiętać o tym, że w przypadku jakiegokolwiek przekroczenia przepisów dotyczących tych zwolnień, mamy prawo żądać od pracodawcy ich respektowania, a w ostateczności mamy prawo zwrócić się o interwencję do Państwowej Inspekcji Pracy.

Zdjęcie: 123 rf