ZAINSPIRUJ SIĘ
Pytania od Czytelniczek:
- Proszę o wyjaśnienie co to znaczy trwale zaprzestać sprawowania opieki? Czy jeśli dziecko idzie na kilka godzin do przedszkola, to jest to trwałe zaprzestanie opieki? A jeśli regularnie będę zostawiać dziecko z babcią na kilka godzin, to czy to też będzie trwałe zaprzestanie opieki?
Co w przypadku gdy mam pracę zmianową, a przedszkole jest czynne tylko za dnia? Czy jak dziecko pójdzie do przedszkola, to pracodawca również ma prawo wezwać mnie do pracy? - W chwili obecnej przebywam na urlopie wychowawczym. W marcu zamierzam zapisać synka do przedszkola. Chciałabym żeby synek przebywał w przedszkolu tylko kilka godzin dziennie (3 może 4). Tak, żeby miał kontakt z innymi dziećmi, przy czym nie chcę rezygnować z urlopu wychowawczego. Chcę, żeby regularnie chodził do przedszkola państwowego, ale w niewielkim wymiarze godzin.
Co w takim razie z moim urlopem wychowawczym, czy powinnam z niego zrezygnować, czy pracodawca może mnie odwołać z urlopu?
Odpowiedź:
Urlop wychowawczy ma na celu umożliwienie rodzicom sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej przez okres 6 miesięcy, czyli matce bądź ojcu dziecka. (por. art. 186 § 1 k.p.)
Podczas urlopu wychowawczego pracownik może podjąć pracę. Może świadczyć pracę na podstawie stosunku pracy, zarówno u dotychczasowego, jak i u innego pracodawcy. Może też rozpocząć inną działalność zarobkową (np. działalność gospodarczą lub zatrudnić się na podstawie umowy cywilnoprawnej). Jak również może podjąć w tym czasie naukę lub szkolenie. Jednak żadna z tych aktywności nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Ustawodawca nie wskazał ani minimalnego, ani maksymalnego wymiaru czasu pracy, w jakim praca może być świadczona. Mając jednak na uwadze cel urlopu wychowawczego, należy uznać, że wymiar czasu pracy powinien być tak ustalony, aby nie uniemożliwiał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym jednocześnie zatrudniona na podstawie umowy o pracę u innego pracodawcy, czy też na podstawie umowy zlecenia jest obowiązana poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o podleganiu ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż przebywanie na urlopie wychowawczym. Wówczas nie będzie ona podlegać z tego tytułu (urlop wychowawczy) obowiązkowi ubezpieczeń społecznych. Zostanie nim objęta z tytułu zawartej umowy o pracę, czy też zlecenia.
Trwałe zaprzestanie sprawowania opieki nad dzieckiem
W każdym przypadku trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem pracodawca ma prawo wezwać pracownika do stawienia się do pracy. W terminie przez siebie wskazanym, nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. Może to jednak uczynić nie później niż w ciągu 30 dni od dnia, gdy się o tym dowiedział.
Jeśli pracownik nie stawi się na wezwanie pracodawcy z powodów nieusprawiedliwionych, to sytuacja taka może być potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Uzasadnionym wówczas stanie się rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.). Pracownik może jednakże nie zgodzić się z wezwaniem pracodawcy i wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie dalszego prawa do urlopu wychowawczego.
[FM_form id=”6″]
Definicja
Przepisy kodeksu pracy nie definiują „trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem”.
W literaturze tematu podkreśla się, że sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem nie oznacza, że kontakt z dzieckiem musi być ciągły, nieprzerwany. Z kolei osobę sprawującą opiekę nad dzieckiem można czasami zastąpić w wykonywaniu czynności opiekuńczych ktoś na przykład z domowników.
Decydująca i wskazująca na trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może natomiast być cykliczność, powtarzalność takiej rozłąki. Na przykład codzienne powierzanie dziecka na kilka godzin opiekunce, zostawianie dziecka na kilka godzin w przedszkolu, żłobku itp. Raz jeszcze podkreślić należy, że zgodnie z przepisami opieka nad dzieckiem ma być sprawowana osobiście przez pracownika.
Przykładem wskazującym jednoznacznie na trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem jest przykład pracownicy, która w okresie urlopu wychowawczego wyjeżdża za granicę w celach zarobkowych. Pozostawiając wówczas dziecko pod opieką małżonka lub dziadków.
Przeczytaj także: Urlop wychowawczy – wszystko co musisz wiedzieć
W orzecznictwie dominuje pogląd, zgodnie z którym trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem następuje w przypadku podjęcia zatrudnienia przez pracownika na ½ etatu. To wyrok NSA z dnia 25 marca 2011 r., I OSK 2066/10, LEX nr 1079748: „(…) nadrzędnym celem urlopu wychowawczego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przez pracownika… W konsekwencji należy przyjąć, że podjęcie zatrudnienia w okresie korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego jest dopuszczalne wyjątkowo wtedy, gdy nie doprowadzi do wyłączenia możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem…”
Na podstawie ww. orzeczenia przyjęto za „bezpieczne” podejmowanie zatrudnienia przez pracownika podczas urlopu wychowawczego w wymiarze niższym niż ½ etatu.
W orzecznictwie utrwalił się jednak pogląd, że nie ma podstaw do przerwania urlopu wychowawczego pracownicy, która przebywa wraz z dzieckiem za granicą. Ponieważ bez znaczenia jest miejsce, w jakim sprawowana jest opieka nad dzieckiem. Pozostaje to bez wpływu na prawo do urlopu.
Natomiast inaczej omawianą kwestię prezentuje ZUS na swojej stronie internetowej. W rubryce z pytaniami dotyczącymi ubezpieczeń społecznych osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem. Na pytanie, czy jeżeli dziecko uczęszcza do klubu dziecięcego na 4 godziny dziennie, to osoba sprawująca nad nim opiekę może być objęta ubezpieczeniami społecznymi udzielono następującej odpowiedzi:
„Tak, o ile spełnia wszystkie warunki do objęcia ubezpieczeniami. Dziecko może uczęszczać do przedszkola, żłobka, klubu dziecięcego albo szkoły. Nie jest istotna ilość godzin, przez które tam przebywa. Ważne jest aby nie nastąpiło trwałe zaprzestanie sprawowania opieki”.
ZUS wskazał więc, że sytuacja taka jest jedynie „przejściowym”, a nie „trwałym” zaprzestaniem sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Resumując, z uwagi na brak jednoznacznej definicji pojęcia „trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem”, pracodawca każdy przypadek oceniać będzie indywidualnie. I w taki też sposób podejmował będzie decyzję o przerwaniu urlopu wychowawczego pracownika.
Przeczytaj także: Składki ZUS na urlopie wychowawczym – co musisz wiedzieć
Podstawa prawna: Kodeks Pracy z dnia 26.06.1974 r., (Dz.U. 2018, poz. 917, t.j. 16.05.2018), art. 186-186(8a).
Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i został przygotowany w oparciu o stan faktyczny opisany w opublikowanym pytaniu. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.
Zdjęcie: Canva
AUTORKA
