Dieta bezglutenowa – jedyne lekarstwo na celiakię
Celiakia (choroba trzewna) to genetyczna, autoimmunologiczna choroba, cechująca się trwałą nietolerancją glutenu. Gluten jest białkiem zawartym w pszenicy, życie i jęczmieniu. Zatem chory ze stwierdzoną celiakią nie może spożywać glutenu, gdyż działa on toksycznie na organizm i prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego. Wskutek czego wchłanianie pokarmu jest niewłaściwe, co prowadzi do wystąpienia wielu objawów klinicznych. Celiakia jest schorzeniem wielonarządowym, trwającym całe życie. Do tej pory nie wynaleziono lekarstwa pozwalającego jeść gluten, dlatego jedyną metodą leczenia jest ścisła dieta bezglutenowa.
Z powodu różnorodnych objawów choroby, które nie zawsze związane są z układem pokarmowym, diagnoza celiakii trwa długo lub odbywa się przypadkiem. Ponieważ jest to choroba genetyczna, bywa, że diagnozowana jest również u innych członków rodziny. Pacjent i jego rodzina po otrzymaniu diagnozy czują dezorientację z powodu nieuleczalnej choroby, która wymaga diety przez całe życie. Dlatego istotne jest, by wraz z diagnozą chory dostał rzetelne wskazówki, nie tylko o produktach bezglutenowych, lecz także te dotyczące zasad gotowania i zakupów.
Gdzie jest gluten?
Wydawać mogłoby się, że skoro gluten jest białkiem trzech zbóż, to dieta bezglutenowa polega jedynie na eliminacji produktów zbożowych. Niestety zboża zawierające gluten dodawane są do wielu produktów takich jak słodycze, wędliny, konserwy i różnego rodzaju żywność przetworzona. Do produktów bezglutenowych należy więc tylko żywność, która w swoim składzie nie zawiera pszenicy, żyta i jęczmienia oraz śladowych ilości glutenu.
Przeczytaj także: Czy rewolucja żywieniowa wyjdzie nam na zdrowie?
Kuchenne rewolucje
Nowicjuszom na diecie bezglutenowej gotowanie bez glutenu może wydawać się skomplikowane i czasochłonne. Wystarczy jednak poznać gamę bezpiecznych produktów, bezglutenowych zamienników oraz kilka zasad, by mieć radość z gotowania i jedzenia.
Poza kupowaniem produktów bezglutenowych należy wyeliminować możliwość zanieczyszczenia bezglutenowego jedzenia. W tym celu należy stosować kilka zasad „bezpiecznej kuchni”:
- naczynia, garnki, sztućce oraz wszystkie akcesoria kuchenne używane do przygotowywania potraw bezglutenowych muszą być dokładnie umyte,
- gdy w Twojej kuchni jest także żywność glutenowa, produkty bezglutenowe powinny być opisane i przechowywane oddzielnie,
- nie wolno w jednym naczyniu gotować produktów glutenowych i bezglutenowych. Można użyć jednego naczynia najpierw przyrządzając danie bezglutenowe,
- zakazane jest także podawanie potraw z glutenem na jednym talerzu z bezglutenowymi,
- należy uważać, by nie zanieczyścić glutenowymi okruchami masła, musztardy czy dżemu, najlepiej, aby osoba na diecie miała te produkty osobno przechowywane,
- nie używaj tosterów, opiekaczy i urządzeń do wypieku, jeśli były w nich produkty glutenowe,
- należy odpowiednio wyposażyć spiżarkę w zapas produktów bezglutenowych, gdyż nie są one ogólnie dostępne.
Jak właściwie zrobić bezglutenowe zakupy?
Początkowe robienie zakupów bezglutenowych bywa trudnym doświadczeniem z dwóch powodów. Po pierwsze zdecydowana większość towarów na półkach sklepowych zawiera gluten, a po drugie certyfikowana żywność bezglutenowa jest droga. Dlatego przed pierwszymi zakupami należy zdobyć jak najwięcej informacji na temat produktów bezglutenowych.
Oto najważniejsze wskazówki jak robić bezglutenowe zakupy:
- należy zapoznać się z listą produktów dozwolonych i niedozwolonych oraz zwracać uwagę na produkty, które choć są z natury bezglutenowe, bo mogą zawierać gluten,
- czytaj uważnie etykiety i unikaj produktów, które zawierają lub mogą zawierać gluten. Najbezpieczniejsze są produkty z licencjonowanym znakiem przekreślonego kłosa, gdyż są regularnie badane na obecność glutenu. W drugiej kolejności, wybieraj produkty oznaczone jako bezglutenowe, a następnie towary bez glutenu w składzie. Obecnie obowiązujące przepisy obligują sprzedawców do umieszczenia informacji o składniku glutenowym lub możliwości obecności glutenu,
- nie kupuj sypkich produktów na wagę (np. kasze, warzywa mrożone słodycze) jeśli nie ma informacji, że są bezglutenowe. Taka żywność może często być zanieczyszczona,
- nie kupuj towarów bezglutenowych, które stoją razem z sypkimi produktami glutenowymi (np. skrobia ziemniaczana przy mące pszennej),
- kupuj jak najmniej przetworzone produkty,
- sprawdzaj także skład wyrobów mięsnych i przetworów mlecznych,
- zapoznaj się z listą bezglutenowych dodatków do żywności,
- jeśli nie masz uczulenia na pszenicę możesz spożywać produkty ze skrobią pszenną oznaczoną jako bezglutenową,
- chleby, bułki czy mieszanki mąk muszą mieć opis na etykiecie, że jest to produkt bezglutenowy,
- rób zakupy w dużych marketach na dziale bezglutenowym, w sklepach ekologicznych i internetowych.
Przeczytaj także: Jak zacząć przygodę z planowaniem i skutecznie realizować swoje plany?
Jak poradzić sobie dietą poza domem?
Największym wyzwaniem dla chorego na celiakię jest jedzenie poza domem. Przy odpowiednim przygotowaniu pomimo diety można aktywnie żyć, podróżować i uczestniczyć w spotkaniach towarzyskich. Ze względu na powszechność alergii i nietolerancji pokarmowych większość restauracji w swoim menu wyróżnia alergeny. Zachowaj jednak czujność, bo zdarzają się sytuacje, w których teoretycznie bezglutenowe danie może być zanieczyszczone glutenem w procesie przygotowania.
Takim przykładem mogą być frytki, które po pierwsze w swoim składzie mogą mieć gluten, a po drugie bywają smażone w tej samej fryturze, co potrawy w zwykłej panierce. Dlatego dla pewności spytajmy kelnera lub samego kucharza o dokładny skład i sposób przygotowania. Coraz więcej restauracji proponuje w swojej ofercie bezpieczne dania bezglutenowe, a dla potwierdzenia tego, posiadają certyfikat „menu bez glutenu”.
Wykaz restauracji i hoteli z tym certyfikatem można znaleźć na stronie www.menubezglutenu.pl
Warto z tej strony korzystać także planując wszelkiego rodzaju wyjazdy. W sytuacji, kiedy będziemy w miejscu, w którym nie mamy zagwarantowanej diety bezglutenowej, zadbajmy o odpowiednią „wałówkę”. Przebywając w lokalu, w którym nie podaje się dań bezglutenowych, poinformuj kelnera o chorobie. Celiakia (jak żadna inna choroba) nie jest powodem do wstydu. Z pewnością, gdy powiemy o tym, że posiadamy własną żywność z uwagi na zdrowie, spotkamy się z wyrozumiałością i pomocą.
Przeczytaj także: 10 pomysłów na zdrowe i słodkie śniadanie do szkoły
Podobnie jest w sytuacji, w której dostajesz zaproszenie na przyjęcie. W pierwszej kolejności powiedz gospodarzowi o wykluczającej diecie. Wytłumacz, że ze względów zdrowotnych należy kategorycznie unikać glutenu. Następnie spytaj, czy możesz liczyć na coś bezglutenowego. Jeśli nie ma takiej możliwości uprzedź, że przyjdziesz z własnym jedzeniem. Pamiętaj o tym, że przy celiakii nawet śladowe ilości glutenu szkodzą zdrowiu, dlatego nie ryzykuj jedzenia potraw, które nie są w 100 % bezpieczne.
Obecnie z powodu alergii i różnego typu chorób dietozależnych coraz więcej osób musi zmienić sposób żywienia. Być może i Ty zmagasz się z problemem konieczności zmiany diety. Jeśli tak to zapraszam do podzielenia się doświadczeniem dotyczącym nowego sposobu gotowania i żywienia.
Zdjęcie: Canva
