Czego szukasz

Urlopy dla rodziców – co Ci grozi jak nie wrócisz na czas do pracy?

Kiedy należy złożyć wniosek o urlop rodzicielski albo wychowawczy? Czy pracodawca może odmówić takiego urlopu i co jeśli wniosek złożysz za późno? Co się stanie jeśli po długim urlopie wychowawczym zapomnisz stawić się w pracy? Dowiedz się już teraz!

mama z dwuletnim dzieckiem w piżamach bawią się farbkami w łóżku

Urlopy, z których mogą korzystać rodzice

Przypomnijmy z jakich urlopów związanych z przyjściem na świat potomka, mogą korzystać jego rodzice?

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, obowiązującymi od października 2016r., istnieją następujące urlopy związane z rodzicielstwem:

  1. podstawowy urlop macierzyński,
  2. urlop rodzicielski,
  3. urlop wychowawczy.

Regulacje dotyczące udzielania przez pracodawcę, pracownicy – matce (a w niektórych przypadkach również ojcu) w/w urlopów:

1. Urlop macierzyński

Rozpoczyna się od dnia porodu, zatem nie ma potrzeby składania wniosku do pracodawcy o jego udzielenie (art. 183 (1) § 2 k.p.). Wniosek o urlop macierzyński pracownica składa wtedy, gdy chce go częściowo wykorzystać przed planowanym terminem porodu. Wniosek najlepiej jest złożyć na piśmie i wskazać w nim termin rozpoczęcia urlopu. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu. Pracownica – matka przed planowanym porodem, może wykorzystać najwyżej 6 tygodni urlopu macierzyńskiego.

Pracownica – matka może, po wykorzystaniu 14 tygodni zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, ale tylko pod warunkiem, że urlop zostanie przejęty przez ojca dziecka. W takiej sytuacji matka na 7 dni przed przystąpieniem do pracy, składa wniosek swojemu pracodawcy, w którym zgłasza chęć powrotu.

Niezbędnym załącznikiem do takiego wniosku jest zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego ojca dziecka, wskazujące termin rozpoczęcia przez ojca korzystania z urlopu macierzyńskiego. Termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego przez ojca musi przypadać bezpośrednio po zakończeniu korzystania z urlopu przez matkę dziecka.

2. Urlop rodzicielski

Kolejnym urlopem, z którego mogą skorzystać rodzicie dziecka – tym razem fakultatywnie, jest urlop rodzicielski. Wymiar tego urlopu wynosi 32 tyg. – w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 34 tyg. – w przypadku urodzenia dwóch i więcej dzieci podczas jednego porodu.

Wnioskowanie o udzielenie urlopu rodzicielskiego, możliwe jest na dwa sposoby:

  1. złożenie najpóźniej w 21 dni po porodzie wniosku o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (tzw. długi wniosek) lub
  2. złożenie wniosku o urlop rodzicielski co najmniej na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

W pierwszym przypadku (tzw. długiego wniosku), pracownica – matka nie później niż w terminie 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.

Złożenie wniosku o udzielenie pełnego wymiaru urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim nie oznacza, że pracownica nie może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości lub w części i powrócić do pracy. W tym celu musi złożyć pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego w całości lub w części w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. W takiej sytuacji pozostały niewykorzystany urlop rodzicielski może przejąć pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo ubezpieczony – ojciec dziecka. Wniosek pracownicy jest dla pracodawcy wiążący.

W drugim przypadku, urlop rodzicielski jest udzielany przez pracodawcę na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Urlop rodzicielski jest udzielany bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach (nie więcej niż 4) do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Nowością wprowadzoną nowelizacją z października 2016r., jest możliwość wykorzystania urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tyg. w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu. Wówczas wniosek do pracodawcy powinien również być złożony w terminie 21 dni przed rozpoczęciem korzystania w kolejnej części urlopu.

Jeżeli pracownik nie dotrzyma terminu złożenia wniosku (21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu), to pracodawca może mu udzielić urlopu rodzicielskiego (choćby z dnia na dzień), ale nie ma ustawowego obowiązku uwzględnienia spóźnionego wniosku.

Pracodawca ma bowiem obowiązek uwzględnić wniosek pracownika, o ile został złożony w terminie. W przypadku niedochowania terminu przez pracownika pracodawca nie zachowuje jednak pełnej dowolności co do decyzji o udzieleniu urlopu. Jeśli udzielenie urlopu nie spowoduje istotnych utrudnień, wniosek należy uwzględnić.

Prawo do urlopu jest bowiem publicznym prawem podmiotowym, a rozstrzygający o jego udzieleniu podmiot (pracodawca) musi się kierować wartościami konstytucyjnymi, do których należy m.in. ochrona rodziny. Jeśli więc nie wystąpi istotna kolizja z innymi wartościami (np. wolnością działalności gospodarczej), to wniosek należy rozpatrzyć pozytywnie.

Interesują Cię kwestie prawne związane z macierzyństwem?

Zapisz się do naszego newslettera i otrzymaj cały zestaw prawnych artykułów na każdy etap macierzyństwa.

Zapisując się na newsletter, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych na zasadach określonych w polityce prywatności. W każdej chwili zgodę możesz wycofać.

3. Urlop wychowawczy

Po zakończeniu korzystania z urlopu rodzicielskiego pracownik ma prawo bądź powrócić do pracy bądź złożyć wniosek o urlop wychowawczy. Urlop wychowawczy (podobnie jak urlop rodzicielski) nie przysługuje z mocy prawa, udziela się go na pisemny wniosek pracownika.

Pracodawca nie może udzielić takiego urlopu z własnej inicjatywy. Nabycie prawa do niego uzależnione jest od spełnienia dwóch przesłanek:

  • pozostawania w stosunku pracy oraz
  • posiadania co najmniej 6-miesięcznego okresu zatrudnienia.

Zgodnie z treścią art. 186 § 7 k.p. urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Choć przepis wymaga, aby pracownik złożył wniosek w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu, nie zachowanie tego terminu nie może skutkować odmową jego udzielenia. W takim przypadku pracodawca udziela urlopu nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku. Urlop podstawowy przysługuje w wymiarze 36 miesięcy, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Urlop ten jest udzielany nie więcej niż w 5 częściach. Rezygnacja z urlopu wychowawczego może nastąpić w każdym czasie za zgodą pracodawcy lub z zachowaniem co najmniej 30-dniowego okresu uprzedzenia.

Obowiązki pracownika i pracodawcy

Pracodawca nie ma obowiązku informowania pracownika o zbliżającym się terminie zakończenia urlopów związanych z rodzicielstwem. Pracownik obowiązany jest samodzielnie pilnować terminów przysługujących mu zwolnień od pracy.

Informacja zawarta we wnioskach pracownika o dacie zakończenia urlopów fakultatywnych tj. rodzicielskiego i wychowawczego,  jest jednocześnie informacją o terminie w jakim pracownik powinien zgłosić gotowość do świadczenia pracy lub wystąpić o udzielenie kolejnego urlopu (o ile przysługuje taki urlop).

Pracodawca nie ma obowiązku przekazywać pracownikowi dodatkowego powiadomienia w tym zakresie. Jeżeli po zakończeniu urlopu rodzicielskiego lub wychowawczego pracownik nie stawi się do pracy (ani nie wystąpi z wnioskiem o udzielenie przewidzianych prawem urlopów), a jego nieobecność będzie nieobecnością nieusprawiedliwioną, to fakt ten może stanowić uzasadnienie do rozwiązania z nim umowy o pracę, nawet w trybie dyscyplinarnym.

Zdjęcie: 123rf

Spodobał Ci się artykuł? Podziel się z innymi:
Adwokat. Prowadzi kancelarię adwokacką w Warszawie oraz Łomiankach. Specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa pracy i prawa rodzinnego. Jest członkiem Sekcji prawa pracy oraz prawa rodzinnego przy OR Adwokackiej w Warszawie. Prywatnie mama dwóch chłopców, Wiktora i Aleksandra.
Chcę otrzymywać inspiracje, pomysły i sugestie jak pracować i nie zwariować.
Newsletter wysyłamy raz na 2 tygodnie