Zazwyczaj małoletnie dziecko nosi nazwisko takie samo jak jego rodzice. Jednakże zdarzają się przypadki, gdy dziecko na skutek zmiany sytuacji rodzinnej, nosi nazwisko inne aniżeli matka czy ojciec. Wówczas rodzic może dojść do wniosku, iż zasadna będzie zmiana nazwiska dziecka na jego nazwisko lub nazwisko osoby trzeciej np. ojczyma lub macochy. Czy prawo zezwala na taką zmianę?

Zmiana nazwiska dziecka

Zmiana nazwiska dziecka jest możliwa, jednakże nie w każdej sytuacji uda się tego dokonać.

Z wnioskiem o zmianę nazwiska małoletniego dziecka w trybie administracyjnym, może wystąpić jego przedstawiciel ustawowy (zazwyczaj matka lub ojciec). Co do zasady zmiana nazwiska małoletniego dziecka wymaga zgody obydwojga rodziców. Jednakże, prawo przewiduje wyjątki od w/w reguły i można dokonać zmiany nazwiska dziecka, pomimo braku zgody jednego z rodziców.

Zgoda obydwojga rodziców nie jest wymagana w następujących sytuacjach:

• gdy rodzice dziecka lub jeden z nich nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (jest ubezwłasnowolniony częściowo lub całkowicie),
• nie żyje lub nie jest znany,
• gdy jest pozbawiony władzy rodzicielskiej.

Kolejnym i zarazem ostatnim przypadkiem, kiedy brak zgody jednego z rodziców nie stanowi przeszkody do zmiany nazwiska dziecka, jest prawomocne postanowienie sądu opiekuńczego na dokonanie takiej czynności.

W przypadku braku porozumienia rodziców w istotnych sprawach dziecka (zmiana nazwiska dziecka jest sprawą istotną), każdy z rodziców może wystąpić z wnioskiem do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie tej kwestii. Prawomocne postanowienie sądu opiekuńczego upoważniające do dokonania zmiany nazwiska dziecka, zastępuje zgodę rodzica sprzeciwiającego się.

Art. 4 ust. 1 Ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imion i nazwisk, reguluje kwestię dopuszczalności zmiany nazwiska. Zgodnie z tym przepisem, zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:

• imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
• na imię lub nazwisko używane;
• na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
• na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.

Ważne powody

Wymienione w w/w artykule „ważne powody” uzasadniające zmianę nazwiska, zostały wskazane jedynie przykładowo co oznacza, że można uznać za „ważne powody” również inne niewymienione w ustawie przypadki.

Dla przykładu, za „ważne powody” uzasadniające zmianę nazwiska dziecka, sądy uznają m.in.:

• względy wychowawcze,
• brak kontaktu z jednym z rodziców,
• brak więzi rodzinnej z jednym z rodziców, poczucie przynależności do rodziny w której się wychowuje,
• zapewnienie większego poczucia bezpieczeństwa,
• różnice między nazwiskiem dziecka a nazwiskiem rodzica stale się dzieckiem opiekującego.

Sąd przy podejmowaniu decyzji dotyczącej zmiany nazwiska dziecka, powinien kierować się przede wszystkim przesłanką dobra dziecka. Kierując się tą przesłanką sąd ustala czy zmiana nazwiska pozwoli dziecku na silniejszą identyfikację z rodziną wnioskodawcy i czy zmiana nazwiska nie spowoduje u dziecka jakichś negatywnych następstw.

Co ważne, w przypadku zmiany nazwiska dziecka, które ukończyło 13 lat, potrzebne jest także wyrażenie zgody przez dziecko.

Na zakończenie, podkreślić należy, iż w sytuacji braku zgody jednego rodzica na zmianę nazwiska dziecka w tradycyjnym tego słowa znaczeniu (zastąpienie dotychczasowego nazwiska nowym), znacznie łatwiej będzie uzyskać zgodę sądu na zmianę częściową, tj. na dodanie drugiego członu w postaci nazwiska drugiego z rodziców (np. w sytuacji, gdy dziecko nosi nazwisko ojca, poprzez dodatnie drugiego członu w postaci nazwiska matki dziecka). Taka zmiana jest zazwyczaj zgodna z dobrem dziecka i równocześnie w żadnym aspekcie nie narusza praw ojca dziecka, gdyż dziecko nadal będzie nosiło jego nazwisko.

Podstawa prawna:
1) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Dz.U. 1964 Nr 9, poz. 59, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 682
2) Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska. Dz.U. 2008 Nr 220, poz. 1414, t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 10.

Zdjęcie: Storyblocks.com