Jakie są prace wzbronione kobietom?

Zakaz zatrudniania kobiet, w tym kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących, przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia ma charakter bezwzględny, co oznacza, że przy pracach wymienionych w wykazie nie można zatrudniać kobiet nawet za ich zgodą. Ponadto zakaz ten jest powszechny – dotyczy on wszystkich pracodawców, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności, ilość zatrudnionych pracowników, czy formę własności.

UWAGA! Bez znaczenia jest też rodzaj umowy o pracę zawartej z pracownicą.

Prace wzbronione kobietom zostały określone w Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr .114  poz. 545.) z późniejszymi zmianami.

Kobietom zabronione są następujące kategorie prac:        

1. prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała – zakazane kobietom w ciąży oraz w okresie karmienia w odpowiednim zakresie, tj.:

• przy pracy stałej zabronione jest kobietom ciężarnym dźwiganie przedmiotów o masie powyżej 3 kg, przy dorywczej powyżej 5 kg;
• jeśli praca wiąże się z przenoszeniem ciężarów pod górę, to przy pracy stałej zabrania się dźwigania przedmiotów o masie powyżej 2 kg, a przy dorywczej powyżej 3 kg;
• ciężarnym zabrania się również pracy w pozycji wymuszonej (np. praca w pozycji narzuconej czynnościami roboczymi (kucznej, pochylnej), lub spowodowana warunkami przestrzennymi. Nie zalicza się do takiej pracy- prac siedzących, stojących);
• oraz w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny podczas jednej zmiany roboczej.

2. prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym – zakazane kobietom w ciąży lub karmiącym piersią;
3. prace w hałasie i drganiach – zakazane kobietom w ciąży;
4. prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego zakazane kobietom w ciąży oraz kobietom karmiącym w odpowiednim zakresie;
5. prace przy monitorach ekranowych– zakazane kobietom w ciąży w zakresie powyżej 4 godzin na dobę;
6. prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości – zabronione wszystkim kobietom z wyjątkiem niektórych zawodów;
7. prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu – zabronione kobietom w ciąży i karmiącym;
8. prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi – zabronione kobietom w ciąży i karmiącym;
9. prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych – zabronione dla kobiet w ciąży i karmiących;
10. prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi – zabronione kobietom w ciąży oraz karmiącym

Szczegółowe wartości obciążeń wskazane są w treści powołanego rozporządzenia.

W oparciu o wykaz prac wzbronionych zawarty w rozporządzeniu, pracodawca ma obowiązek sporządzić wykaz prac, które występują w jego zakładzie – wzbronionych kobietom. Wykaz ten powinien być zawarty w regulaminie pracy. Nieprawidłowe jest automatyczne przenoszenie rodzajów prac określonych w załączniku rozporządzenia do regulaminu pracy, czy też dołączanie wykazu zawartego w tym załączniku do regulaminu pracy bez odniesienia do prac faktycznie występujących w zakładzie. W regulaminie pracy wykaz prac wzbronionych kobietom powinien być skonkretyzowany w warunkach danego zakładu pracy.

Ponadto pracodawca może także w regulaminie wewnętrznym rozszerzyć powyżej wskazany wykaz zajęć wzbronionych w miejscu pracy o zajęcia zabronione szczególnie dla ciężarnych pracownic. 

UWAGA! Pracodawca może zwolnić pracownicę w ciąży z obowiązku świadczenia pracy, jeżeli nie może zapewnić jej pracy, która nie zagraża jej zdrowiu, zaś pracownica otrzymująca polecenie wykonania pracy, która znajduje się w wykazie prac wzbronionych, nie ma obowiązku jej wykonywać, zaś odmowa wykonania takiej pracy przez pracownicę nie może stanowić przyczyny uzasadniającej nałożenie na nią kary porządkowej lub rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, czyli zwolnienia dyscyplinarnego.

UWAGA! Pracodawca, który zatrudnia kobietę na stanowisku wymienionym w rozporządzeniu, naraża się na karę grzywny w wysokości od 1 000 do 30 000 zł.

Czy w czasie ciąży jest zakazana praca przy monitorze?

Zgodnie z wyżej powołanym rozporządzeniem, kobiety w ciąży mogą pracować przy monitorach ekranowych przez maksymalnie 4 godziny na dobę. Pozostała część etatu powinna przypadać na wykonywanie innych czynności zgodnych z kwalifikacjami pracownicy. W przypadku braku takiej możliwości, pracownicy przysługuje zwolnienie
z obowiązków służbowych do końca dnia przy jednoczesnej wypłacie wynagrodzenia za nieprzepracowany czas.

Podkreślić należy, że przywilej pracy przy monitorach ekranowych przez maksymalnie 4 godziny na dobę nie przysługuje kobietom karmiącym.

Przeczytaj też o szczególnej ochronie warunków pracy kobiet w ciąży.

Wszystkie zagadnienia dotyczące prawa pracy znajdziesz w naszym bezpłatnym ebooku – pobierz go teraz (przeczytasz później), przygotowanym wspólnie z Kancelarią Frączyk & Partnerzy.

Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.

Zdjęcie: Pixabay.com