ZAINSPIRUJ SIĘ
Aktualizacja z dnia 20.01.2021
Pytanie od Czytelniczki
Jestem mamą dwójki dzieci, starszy synek ma 3 lata, a córeczka 6 miesięcy. Właśnie zbliża się mój czas powrotu do pracy. Pracuję w dużej państwowej firmie od 11 lat. Po rozmowie z przełożonym wiem, że mogę wrócić do pracy, ale wyłącznie w systemie zmianowym. Jeden tydzień od 6.30 do 12.30, a drugi od 15.30 do 21.30 (pracuję w niepełnym wymiarze godzin). Przygotowuję się do kolejnej rozmowy z pracodawcą. Paraliżuje mnie perspektywa nie oglądania własnych dzieci przez cały tydzień kiedy miałabym mieć drugą zmianę. Ponad to mąż często wyjeżdża w delegacje i gdy go nie będzie, kto zajmie się moimi dziećmi? Co mogę zrobić? Jak przygotować się do tej ważnej rozmowy? Czy mogę oczekiwać, że pracodawca zgodzi się przyznać mi wyłącznie poranną zmianę? Jakie jest wyjście prawne z tej sytuacji? Barbara
Odpowiedź:
Ze stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu wynika, że pani Barbara wykonuje tzw. pracę zmianową. Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie pracy pracą zmianową jest praca wykonywana według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni (w przypadku pani Barbary okres ten wynosi tydzień).
Przepisy prawa pracy nie zawierają żadnych ograniczeń w zakresie stosowania pracy zmianowej. Z tego powodu decyzję odnośnie tej kwestii (tj. stosowania lub niestosowania pracy zmianowej) podejmuje wyłącznie pracodawca. Szczegółowe regulacje dotyczące pracy zmianowej powinny znaleźć się w aktach wewnętrznych obowiązujących w zakładzie pracy. Na przykład układzie zbiorowym pracy czy regulaminie pracy.
Przeczytaj także: Jak się przygotować na powrót do pracy?
Praca zmianowa
Cechą charakterystyczną pracy zmianowej jest to, że dni pracy i zmiany, na których wykonują pracę poszczególni pracownicy są określane przez pracodawcę (lub inne osoby przez niego wyznaczone). Podane w formie indywidualnych harmonogramów. Co do zasady zatem pracownik nie ma wpływu na ten haromonogram. Nie może też domagać się od pracodawcy ustalenia harmonogramu w sposób przez siebie pożądany.
Jednakże, pracownik może złożyć oficjalny pisemny wniosek o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy. Przewidywał by on pracę w godzinach właściwych dla pierwszej zmiany (od 6.30 do 12.30). Podkreślić przy tym należy, że pracodawca nie ma obowiązku uwzględnić takiego wniosku. Decyzję w tym zakresie będzie podejmował w ramach możliwości organizacyjnych procesu pracy. Z tego względu ważne jest, aby wniosek był należycie przez pracownika uzasadniony, co może skłonić pracodawcę do pozytywnego rozpatrzenia wniosku.
[FM_form id=”6″]
Przeczytaj także: Czy praca zdalna to dobre rozwiązanie dla mamy?
W niniejszej sprawie należałoby także rozważyć, czy praca wykonywana przez Czytelniczkę podczas drugiej zmiany nie stanowi pracy w porze nocnej. Pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia nie wolno bowiem bez jego zgody zatrudniać w porze nocnej.
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godziną 21.00, a godziną 7.00. Dokładne godziny czasu trwania pory nocnej określa pracodawca, np. w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy. Jeśli u pracodawcy pani Barbary godzina ta przypadałaby od 21.00, to nie mogłaby ona wykonywać pracy po tej godzinie. Sytuacja taka nie przyniosłaby jednak – w braku woli pracodawcy – skutku w postaci ustalenia godzin pracy pani Barbary w godzinach od 6.30 do 12.30. Co najwyżej, rozkład czasu pracy Czytelniczki w zakresie drugiej zmiany zostałby tak zmieniony, że nie wykonywałaby ona pracy po godzinie 21.00.
Podsumowanie
Jeśli pracodawca pani Barbary nie będzie skłonny przychylić się do jej wniosku o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy, to będzie ona zobowiązana wykonywać pracę zgodnie z „ogólnym” rozkładem czasu pracy właściwym dla pracy zmianowej, ustalonym przez pracodawcę.
Podstawa prawna: art. 128 § 2 pkt 1), 142, 1517 § 1, 178 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku (t.j. Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).
Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i został przygotowany w oparciu o stan faktyczny opisany w opublikowanym pytaniu. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.
Przeczytaj także: Mamo, planujesz powrót do pracy? Poznaj swoje prawa
W pierwszej wersji autorką artykułu była Marta Mianowska.
Zdjęcie: 123 rf