Rozwód z orzeczeniem o winie i alimenty dla eksmałżonka

Jacek i Ewelina byli parą z długim stażem przedmałżeńskim. Poznali się w liceum, po 12 latach wzięli ślub i wystarczyły im trzy kolejne lata, żeby mieć siebie nawzajem serdecznie dość. Jacek, magister rachunkowości, zdaniem Eweliny, zmienił się nie do poznania po rozpoczęciu pracy w międzynarodowej korporacji.

Po półtora roku ciągłego szarpania się małżonkowie podjęli decyzję o rozwodzie – zgodnie uznali, że przeprowadzą rozwód szybko i bezboleśnie, bez orzekania o czyjejkolwiek winie. W celu podjęcia rozmów o podziale wspólnego majątku Ewelina udała się do ich wspólnego mieszkania, gdzie zastała męża i jego uroczą koleżankę z pracy, o którą zresztą wielokrotnie się niegdyś kłócili.

Okazało się, że romans Jacka trwa znacznie dłużej aniżeli ich faktycznie rozstanie, zaś ich nieporozumienia były spowodowane głównie jego kłamstwami. Ewelina chce natychmiast rozwieść się z mężem, ale słyszała, że może wiele zyskać, jeżeli sąd orzeknie rozwód z wyłącznej winy męża.

Na czym polega kwestia orzekania o winie podczas rozwodu?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy operuje określeniem „winy” za zupełny i trwały rozkład pożycia jako przesłanki orzeczenia rozwodu. Dla uznania małżonka za winnego rozkładu pożycia sąd musi uznać, że naruszył on ciążące na nim obowiązki małżeńskie określone w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej „Kro”), w tym obowiązki moralne wobec małżonka i rodziny, takie jak:

• zobowiązanie do wspólnego pożycia (obejmujące więź duchową, fizyczną i gospodarczą),
• wzajemna pomoc,
• wierność,
• współdziałanie dla dobra rodziny oraz rozstrzygania wspólnie o istotnych sprawach rodziny (art. 23 i 24 Kro).

Czy orzekanie o winie jest konieczne?

Zasadą jest, że sąd orzeka czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakowoż na zgodne żądanie małżonków Sąd odstąpi od tego obowiązku – wówczas następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy. Skutkiem tego wniosku Sąd nie będzie badał kwestii winy rozkładu pożycia, a co za tym idzie postępowanie w sprawie o rozwód zakończy się w przeciągu jednej lub dwóch rozpraw, o ile małżonkowie nie posiadają wspólnych małoletnich dzieci lub nie wypracowali wspólnego, racjonalnego i zgodnego z dobrem dzieci porozumienia w przedmiocie wykonywania władzy rodzicielskiej nad nimi.

Opieka nad dziećmi

Na marginesie wskazać bowiem należy, że w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Dodatkowo wskazać należy, że Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.

Nie dostaniesz rozwodu jeśli…

Zasadą jest, zgodnie z art. 56 § 1 Kro, że każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód, jeżeli tylko między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Rozwód nie jest jednak dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Dzięki temu ograniczeniu chroniony jest małżonek niewinny rozkładu pożycia.

Alimenty dla eksmałżonka?

Orzeczenie winy któregokolwiek z małżonków może spowodować skutek w postaci powstania obowiązku alimentacyjnego po stronie drugiego małżonka.

Zgodnie z art. 60 § 1 Kro małżonek rozwiedziony, który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego, o ile nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

Przykładowo, świadczeń alimentacyjnych może zatem żądać rozwiedziony małżonek w sytuacjach, gdy:

a) winni rozkładu pożycia są oboje małżonkowie;
b) winny rozkładu pożycia jest małżonek zobowiązany do alimentów;
c) sąd na zgodny wniosek nie ustalał winy rozkładu pożycia stron;
d) sąd stwierdził, że żadna ze stron nie była winna rozpadu rodziny.

W celu uzyskania alimentów konieczność popadnięcia w niedostatek nie ma zastosowania, gdy drugi małżonek został uznany za winnego rozkładu pożycia. Wówczas małżonek niewinny, nawet w przypadku, gdy rozwód nie pociąga za sobą istotnego pogorszenia jego sytuacji materialnej, może domagać się orzeczenia przez sąd, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb jego jako małżonka niewinnego.

Podkreślić należy, że obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa.

Obowiązek alimentacyjny wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

Podsumowując, sytuacja Eweliny i Jacka wymaga zrobienia bilansu zysków i strat w zakresie orzekania o winie małżonka w toku postępowania rozwodowego. Nie bez znaczenia jest okoliczność uprawniająca do świadczenia alimentacyjnego dla małżonka niewinnego rozkładowi pożycia. Z drugiej jednak strony postępowanie rozwodowe toczy się wówczas przez znacznie dłuższy czas, zaś małżonkowie, w ramach obrony swojego stanowiska, wyciągają wiele szczegółów pożycia oraz przedstawiają je w korzystny dla nich sposób, co wiąże się niewątpliwie z dużymi emocjami po przeciwnej stronie.

Bibliografia:
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Małżeństwo. Komentarz do art. 1-61(6) Grzegorz Jędrejek (Warszawa 2013)

Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.

Źródło zdjęcia: pixabay.com