Jakie są korzyści z podpisania intercyzy?

Przeczytaj – co to jest intercyza i kto może ją podpisać?

Na reakcję Anny nie trzeba było długo czekać. Natychmiast wstała od stolika i zmierzając do wyjścia rzuciła w stronę zaskoczonego Marcina krótkie: „papierek, albo ja”. Marcin obawiając się utraty „miłości swojego życia” porzucił pomysł podpisania intercyzy przedmałżeńskiej. Po kilku latach małżeństwa Marcin – uznany w branży architekt prowadzący z powodzeniem swoją pracownię w centrum Warszawy powrócił jednak do idei uregulowania stosunków majątkowych na drodze małżeńskiej umowy majątkowej, bowiem Anna zdecydowała się właśnie na otwarcie własnego salonu fryzjerskiego w modnej ostatnio dzielnicy miasta. Marcin chce przekonać Annę do ustanowienia rozdzielności majątkowej. Czy słusznie?

Czy intercyza równa się zawsze rozdzielności majątkowej?

Warto mieć na uwadze, że rozdzielność majątkowa jest tylko jednym z czterech rodzajów ustroju majątkowego, na który mogą zdecydować się małżonkowie zawierając umowę majątkową. Poprzez umowę tego rodzaju małżonkowie mogą bowiem:

• rozszerzyć wspólność majątkową obejmując wspólnym majątkiem przedmioty, które zgodnie z ustrojem ustawowym należałyby do majątków osobistych małżonków
• ograniczyć wspólność majątkową poprzez wyłączenie niektórych przedmiotów należących w ustroju ustawowym do majątku wspólnego i zaliczenie ich do majątku osobistego każdego z małżonków;
• ustanowić rozdzielność majątkową(tak zwaną zwykłą), a więc stan, w którym małżonkowie nie mają wspólnego majątku, natomiast każdemu z nich przysługuje majątek osobisty, którym samodzielnie zarządza;
• wprowadzić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków czyli stan, w którym w okresie trwania małżeństwa, tak jak w przypadku zwykłej rozdzielności, małżonkowie dysponują pełną samodzielnością majątkową, natomiast w momencie ustania tego ustroju, małżonek którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków poprzez zapłatę lub w drodze przeniesienia prawa. Przy czym przez dorobek każdego z małżonków rozumie się wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Tak więc w przypadku tego rodzaju ustroju ochroną objęty jest interes tego małżonka, który miał mniejsze możliwości w zakresie pomnażania swojego majątku (np. z uwagi na konieczność zajmowania się dziećmi).

Należy jednak pamiętać, iż ustrój wspólności umownej ma ograniczony zakres, bowiem w drodze umowy majątkowej małżeńskiej nie można rozszerzyć wspólności na:

1) przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu czy darowizny (będą to takie przedmioty, które zostały przeznaczone przez spadkodawcę czy darczyńcę wyłącznie dla jednego z małżonków np. mieszkanie);

2) prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. prawa majątkowe wiążące się z uczestnictwem w spółce cywilnej);

3) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawa alimentacyjne, służebność osobista);

4) wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;

5) niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków (zakaz rozszerzenia wspólności ustawowej będzie dotyczył wynagrodzenia za pracę do chwili jego wypłaty, bowiem pobrane wynagrodzenie wchodzi już w skład majątku wspólnego małżonków).

Powyższa zasada ma na celu ochronę swoistego minimum praw, które przysługują zawsze indywidualnie każdemu z małżonków.

Co daje podpisane intercyzy?

Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej umożliwia każdemu z małżonków samodzielne zarządzanie swoim majątkiem, a więc dokonywanie wszelkich czynności zarówno faktycznych, jak i prawnych dotyczących tego majątku. Daje to więc małżonkowi nie tylko większe poczucie niezależności finansowej, ale przede wszystkim większą swobodę w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza takiej, której początki sięgają czasów sprzed zawarcia małżeństwa.

O czym warto pamiętać przed podpisaniem umowy majątkowej małżeńskiej?

Niejednokrotnie celem ustanowienia rozdzielności majątkowej między małżonkami jest ochrona majątku małżonków przed wierzycielami małżonka – dłużnika. Warto jednak mieć na uwadze, że aby sporządzenie intercyzy zabezpieczało majątek małżonków przed ewentualną egzekucją, taka umowa musi zostać zawarta przed powstaniem zobowiązań współmałżonka. Umowa majątkowa małżeńska nie działa bowiem wstecz, ale wywołuje skutki od dnia jej zawarcia (ewentualnie od późniejszego terminu, który został w niej wskazany). Oznacza to więc, iż za długi, które powstały przed podpisaniem intercyzy, małżonkowie będą odpowiadali tak, jakby nie doszło do wprowadzenia ustroju rozdzielności majątkowej. Ponadto należy pamiętać, iż małżeńska umowa majątkowa będzie skuteczna względem wierzycieli współmałżonka tylko w przypadku, gdy wierzyciele wiedzieli o zawarciu takiej umowy oraz jej rodzaju (tj. czy jest to np. umowa ustanawiająca rozdzielność majątkową) przed podpisaniem przez nich umów z małżonkiem-dłużnikiem. Przy czym nie jest wymagane zaznajomienie wierzycieli z konkretnymi postanowieniami majątkowej umowy małżeńskiej. Natomiast w razie wątpliwości to małżonek, który powołuje się na obowiązywanie umownego ustroju majątkowego małżeńskiego np. rozdzielności majątkowej, będzie musiał udowodnić, że wierzyciel był poinformowany o fakcie zawarcia oraz rodzaju takiej umowy.

Nierzadko duże wątpliwości budzi również wpływ jaki ustanawianie rozdzielności majątkowej wywiera na dziedziczenie. Należy jednak mieć na uwadze, iż sporządzenie intercyzy nie zmienia zasad sukcesji. Oznacza to więc, iż pomimo tego, że „za życia” każdy z małżonków samodzielnie dysponował swoim majątkiem osobistym, po śmierci małżonka cały jego majątek osobisty staje się przedmiotem dziedziczenia.

Warto również pamiętać, iż wprowadzenie ustroju rozdzielności majątkowej pozbawia małżonków możliwości wspólnego rozliczania podatku dochodowego. Łączne opodatkowanie jest dla małżonków korzystne zwłaszcza przy dużej dysproporcji osiąganych przez nich dochodów.

Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej ma swoje plusy i minusy. O tym jednak czy warto i kiedy najlepiej sporządzić intercyzę muszą Państwo zadecydować sami rozważając indywidualnie własną sytuację. Warto jednak przed podpisaniem umowy majątkowej zasięgnąć porady prawnika, który pomoże rozwiać ewentualne wątpliwości powstałe na tym tle.

Bibliografia:

1)    Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 r., 788 z późn. zm.)

2)    Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. Henryka Doleckiego i Tomasza Sokołowskiego (Warszawa 2013)

3)    Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Małżeństwo. Komentarz do art. 1-61(6). Grzegorz Jędrejek (LEX 2013)

4)    Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz do art. 47 (1) Elżbieta Skowrońska-Bocian (LEX 2014)

Zdjęcie: Pixabay