Jak chronić się przed kleszczami i co robić gdy Cię ugryzie?

Kleszcz to niewielki pasożyt z gromady pajęczaków. W tym roku, ze względu na łagodny przebieg zimy sezon na kleszcze zaczął się dość wcześnie. I choć problem kleszczy jest poważny, to jednak czasem można odnieść wrażenie, że temat jest mocno przeładowany emocjami i niestety wzbudzana jest niepotrzebna panika, prowadząca do rezygnacji z aktywności na łonie przyrody.

Zdarzają się nawet przypadki, gdy rodzice nie przyprowadzają dzieci do przedszkola wiedząc wcześniej, że w tym dniu zaplanowana jest wycieczka do lasu. Skutkiem tego mogą być widoczne bardzo szybko problemy zdrowotne społeczeństwa.

Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego kleszcz jest niebezpieczny?

Zmiany klimatyczne sprzyjają zwiększeniu się liczebności kleszczy. Dzieje się tak dlatego, że mogą one łatwiej przeżyć zimę i mają też szansę na dłuższy czas wylęgu. Wiosna, lato, a także jesień to najlepsza pora na ich rozmnażanie. Występują w lasach liściastych i mieszanych, na łąkach, ale również na naszych podwórkach.

Kleszcze nie spadają, ani nie skaczą na nas z drzew. Najczęściej wspinają się na trawy i krzewy maksymalnie do wysokości 120-150 cm, a my zbieramy je na siebie po prostu ocierając się o taki krzak. Najbardziej przyciąga je kolor biały, ruch powietrza, ciepło i zapach naszego potu.

Kleszcz wbija się w nasze ciało swoimi odnóżami w skórę oraz ubranie człowieka. Następnie wędrują po ciele szukając najlepszego miejsca. Wybierają miejsca miękkie. W przypadku dzieci jest to skóra głowy, a w przypadku dorosłych miejsca za uszami, na granicy włosów, na karku, na ramionach, w zgięciach łokci, pod pachami, pod biustem, w okolicach pępka, w pachwinach, wokół genitaliów czy pod kolanami.

Największa aktywność pajęczaków przypada na porę przedpołudniową między godziną 8-12 oraz porę wieczorną 16-20. W Polsce występuje 19 gatunków kleszczy. Wspólną ich cechą jest potrzeba zaspokajania głodu krwi.

Pasożyty wprowadzają do naszego organizmu substancje znieczulające, przeciwkrzepliwe oraz przeciwzapalne, dlatego ich ugryzienie nie boli. Kleszcz wbija się w ciało człowieka bardzo mocno. Do jego usunięcia potrzebne są specjalne haczyki o różnych rozmiarach, które można zakupić w aptece. Istotne jest, aby wyciągnąć pasożyta w całości. Kleszczy nie pozbędziemy się piorąc ubrania, pasożyty bez problemu przeżywają pranie w wysokiej temperaturze. Jeśli sami nie jesteśmy w stanie wyciągnąć kleszcza, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

Warto pamiętać, że nie każdy kleszcz jest nosicielem boreliozy. Dlatego po ukąszeniu nie powinniśmy panikować. Po wyciągnięciu kleszcza miejsce ugryzienia należy przemyć wodą utlenioną. Pajęczaka nie powinniśmy zgniatać, aby nie wyciskać z niego wirusów. Nie wolno również kleszcza smarować maściami, ponieważ może to powodować przedostanie się do ciała człowieka większej ilości materiału zakaźnego.

Zaczerwienienie, które pojawia się na skórze zazwyczaj znika do 30 dni. Jeśli pąs się powiększa, należy skonsultować się z lekarzem. Gdy kleszcz był nosicielem bakterii boreliozy w miejscu ukąszenie pojawia się tak zwany rumień wędrujący, czyli niewielka czerwona grudka, która z każdym dniem się powiększa. Należy pamiętać, że rumień nie piecze i nie swędzi.

Czym jest borelioza?

Borelioza atakuję tkankę nerwową, mięśniową oraz łączną. Pierwsze symptomy choroby rozwijają się między pierwszym, a trzecim tygodniem po ukąszeniu. Początkową fazą choroby są objawy grypopodobne, czyli gorączka, bóle głowy, bóle gardła czy stawów.

Borelioza wywołuje zaburzenia kardiologiczne, neurologiczne oraz zapalenia stawów. Są to przede wszystkim drżenia mięśni, bóle korzeniowe, problemy z koncentracją oraz zaburzenia pamięci, zapalenie opon mózgowych. Porażenie nerwów czaszkowych, zaburzenia intelektu czy drgawki.

Niestety żaden z dostępnych testów nie pozwala wykluczyć, ani potwierdzić boreliozy. Badania serologiczne krwi są skuteczną metodą. Jednak powinno się badanie wykonać później, ponieważ przeciwciała w badaniu ujawniają się gdy choroba dawno rozwija się w organizmie.

Dodatkowym utrudnieniem w ujawnieniu boreliozy jest fakt, że bakterie mogą się przenosić z krwi np. do centralnego układu nerwowego. Powoduje to spadek stężenia przeciwciał we krwi. Najczęstszym powodem do stawiania diagnozy jest wykluczenie innych chorób po objawach klinicznych. Im wcześniej zaczniemy leczenie tym większa szansa na wyzdrowienie. Szybko wyleczona borelioza nie zostawia szkód w organizmie. Warto również wspomnieć, że szczepionka aktualnie nie spełnia swojej funkcji.

Skuteczną metodą wykrycia boreliozy jest badanie kleszcza. Można dostarczyć pajęczaka do laboratorium, gdzie zostanie wykonane badanie molekularne materiału pozyskanego z kleszcza. Gdy wynik będzie ujemny oznacza to, że pajęczak nie był nosicielem boreliozy, a tym samym nie mógł nas zarazić. Najlepiej dostarczyć kleszcza od razu po wyciągnięciu tego samego dnia do laboratorium. Pajęczak powinien być przechowywany w odpowiednim pojemniku oraz odpowiednio niskiej temperaturze.

Czym jest kleszczowe zapalenie mózgu?

Kleszczowe zapalenie mózgu jest to choroba układu nerwowego, która wywołana jest zakażeniem wirusowym. Pierwszymi objawami są, tak jak w przypadku boreliozy objawy grypopodobne. Choroba często ustępuje po kilku dniach.

Chociaż w wielu przypadkach dolegliwości wracają powodując bóle głowy, silne wymioty, zawroty czy zapaleniem opon mózgowo – rdzeniowych. Istotną informacją jest fakt, że w przypadku kleszczowego zapalenia mózgu szczepionka jest uodparniająca i jak najbardziej spełnia swoją funkcję. Najlepiej wykonać ją wczesną wiosną.

Jak chronić się przed ugryzieniem kleszcza?

Gdy wybieramy się na spacer do lasu oraz w inne miejsca gdzie występuje zieleń, należy założyć odzież z długimi rękawami i długimi nogawkami. Najlepiej gdy ubranie jest zakończone ściągaczem. Obuwie powinno być kryte. Odzież oraz skórę można spryskać preparatem odstraszającym kleszcze. Ubranie może być jasne, bo wtedy łatwiej jest wypatrzeć kleszcza.

Najbezpieczniej jest poruszać się po ścieżkach, tak aby omijać wysokie trawy. Warto też unikać siadania w trawi lub pod krzewami, a jeśli planujemy biwak, to warto przyciąć rośliny bezpośrednio graniczące z naszym obozowiskiem.

Jak prawidłowo usunąć kleszcza?

Gdy jednak znajdziemy u siebie lub kogoś z bliskich kleszcza należy jak najszybciej go usunąć. jak to zrobić? Najlepiej pęsetą z cienkimi końcami lub specjalnymi „kleszczołapkami” lub za pomocą pompki ssącej, które możemy kupić w aptece.

Kleszcza możemy usunąć chwytając go jak najbliżej skóry, lekko podważając i szybkim, pewnym ruchem ciągnąc do góry. Powinno się go usunąć w całości. Należy unikać możliwości zmiażdżenia kleszcza, by uniknąć wpuszczenia do naszego organizmu wirusów i bakterii.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia

Zdjęcie: Storyblocks.pl