Czego szukasz

Islandia poradziła sobie z używkami wśród młodzieży. Sukces narodowego programu profilaktycznego

Dwadzieścia lat temu Islandia znajdowała się w niechlubnej czołówce krajów, w których notowano najwyższe spożycie alkoholu i narkotyków wśród młodzieży. W latach 90-tych władze Islandii rozpoczęły realizację programu „Youth in Iceland”, którego celem było ograniczenie spożycia używek przez młodzież. Z perspektywy lat widać, że działania okazały się zadziwiająco skuteczne.

grupa dzieci przeciąga linę na plaży

Islandia poradziła sobie z używkami wśród młodzieży

Skuteczność „modelu islandzkiego” w walce z uzależnieniami wśród młodych ludzi sprawia, że wiele krajów bacznie przygląda się rozwiązaniom wprowadzonym w Islandii. Twórcy programu są zapraszani do współpracy przez kolejne państwa chcące zmierzyć się z problemem używek wśród młodzieży. Do tej pory nie udało się powtórzyć sukcesu Islandii, jednak przyjrzenie się działającym w tym kraju rozwiązaniom, może dać nam – rodzicom – praktyczne narzędzia i wiedzę o tym, jak działać skutecznie w walce o dobro własnych dzieci.

Imponujące statystyki

Statystyki dotyczące zmian w stosowaniu używek przez młodych w Islandii robią wrażenie. W 1998 roku 23 proc. nastolatków deklarowało, że pali papierosy, natomiast w 2016 roku było to jedynie 3 proc. Znacznie zmniejszyło się spożycie alkoholu: w 1998 roku aż 42 proc. młodych w wieku 14-16 lat przyznało, że było pijanych w zeszłym miesiącu, natomiast w 2016 było to tylko 5 proc. Znacznie zmniejszyło się użycie narkotyków i innych substancji psychoaktywnych.

Na początku lat 90-tych rozpoczęto przygotowania do narodowego programu, mającego na celu rozprawienie się problemem używek wśród nastolatków. Program „Youth in Iceland” oparty był o założenia, które płynęły bezpośrednio z wiedzy naukowej na temat uzależnień. Jednym z jego twórców był amerykański profesor Harvey Milkman, który spędził wiele lat badając mechanizmy uzależnień. To jego wiedza i doświadczenie posłużyły do stworzenia filarów programu.

Przeczytaj także: #TataNaUrlopie – obowiązki „rodzinno-domowe” należy dzielić między siebie

Zmiana strategii na skuteczną

Twórcy programu zwrócili uwagę na fakt, że realizowane do tej pory programy prewencyjne miały bardzo niską skuteczność. Podobnie jak w innych europejskich krajach, w Islandii koncentrowano się na kampaniach informacyjnych, które miały uświadamiać młodym zagrożenia związane z używkami. Tymczasem doświadczenia i wiedza naukowców zajmujących się stworzeniem islandzkiego programu profilaktycznego, zaprowadziła ich do zaprojektowania innowacyjnych działań.

Pierwszym etapem, który pozwolił na precyzyjną diagnozę sytuacji, były złożone z kilku etapów badania. Objęto nimi wiele grup i zjawisk towarzyszących, po to, żeby uzyskać pełny obraz sytuacji. Na podstawie wyników został stworzony szczegółowy obraz młodzieży w kontakcie z używkami, który uwzględniał czynniki psychologiczne, środowiskowe i inne. Następnie, co dwa lata powtarzano niektóre elementy badania, by na bieżąco monitorować sytuację.

Kluczowa rola rodziców

W pierwszej kolejności zajęto się rozpowszechnieniem wyników wykonanych badań. Wiadomo było, że istnieje kłopot z używkami wśród młodzieży, jednak dopiero przeprowadzone ankiety pokazały jak duży jest to problem. Uwagę skupiono na rodzicach i innych dorosłych uczestniczących w życiu młodzieży. Działania koncentrowały się na uświadomieniu dorosłych, że ich postawa i działania mają ogromne znaczenie dla zachowań nastolatków. Zorganizowano spotkania z rodzicami, podczas których edukatorzy prowadzali szkolenia, wyposażając rodziców w narzędzia potrzebne do realizacji swojej roli. Postawiono nacisk na relacje między rodzicami a szkołą, prawnie regulując ten obszar i w ten sposób obligując obydwie strony do współpracy.

Podczas szkoleń rodzice dowiadywali się wiele na temat samych używek i sposobu reagowania w sytuacjach problemowych. Jednak ogromny nacisk podczas tych spotkań, był położony na uświadomienie odpowiedzialności rodziców za wybory ich dzieci i znaczenie relacji emocjonalnej, w tym wsparcia, na które dzieci mogą liczyć z ich strony. Postawiono na przekonanie rodziców, że ich fizyczna i emocjonalna obecność w życiu dzieci to najważniejszy bufor bezpieczeństwa dla młodych.

Badania monitorujące sytuację w kraju już 2012 roku pokazały, że ilość czasu jaki dzieci spędzają z rodzicami w Islandii podwoiła się w porównaniu rokiem 1997.

Przeczytaj także: Nowe zawody – krótkie historie o naszych rozmowach z dziećmi o pracy

Działania prewencyjne

Podczas wcielania programu w życie wprowadzono tzw. „godzinę policyjną”, podczas której młodzież od 13 do 16 roku życia, nie mogła przebywać bez opieki po godzinie 22 w zimie oraz po godzinie 24 w lecie. Zaostrzono też przepisy dotyczące sprzedaży papierosów i alkoholu nieletnim i zakazano reklamowania używek w mediach. Dorośli byli zachęcani między innymi do podpisywania umów, w których deklarują, że nie kupią alkoholu nieletnim, a rodzice do podpisywania oświadczeń, że zrobią co w swojej mocy, aby ich dzieci nie spędzały czasu poza ich nadzorem (np. podczas imprez bez dorosłych opiekunów).

Interesują Cię nasze propozycje dla rodziców?

Zapisz się do newslettera Mamo Pracuj i nie przegap żadnych nowości!

Zapisując się na newsletter, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych na zasadach określonych w polityce prywatności. W każdej chwili zgodę możesz wycofać.

Zdrowe alternatywy

Cały program oparty był o stworzenie „zdrowych alternatyw” dla zachowań związanych z używkami. Naukowcy pracujący nad programem opierali się na znanych już faktach naukowych oraz na wynikach badań, które osobiście przeprowadzali. Wynikało z nich, że bardzo istotnym czynnikiem ochronnym był odpowiednio zagospodarowany czas wolny. W ramach realizacji programu, dzieciom i młodzieży w Islandii umożliwiono udział w wielu zajęciach pozalekcyjnych: artystycznych, muzycznych i przede wszystkim sportowych. Rodziny mniej zamożne otrzymały dofinansowania do zajęć.

W badaniach, na które powoływali się twórcy programu, udowodniono, że regularne uczestnictwo w zajęciach pozaszkolnych jest skutecznym czynnikiem ochronnym i wpływa na częstotliwość sięgania po używki.
Uprawianie sportu, w tym także sportów ekstremalnych, pozwala na przeżywanie uczuć podobnych do tych, które wyzwalają różnego rodzaju zachowania związane z ryzykiem (także z używkami). Podczas zajęć z instruktorem wszystko odbywa się w kontrolowanych i bezpiecznych warunkach, a jednocześnie pozwala doświadczyć intensywnych emocji.

Przeczytaj także: Latte Dads – jak to jest być tatą w Szwecji?

Podsumowanie

Sukces Islandii w walce z uzależnieniami młodzieży pokazuje, że przy spełnieniu wielu warunków i konsekwentnym realizowaniu założeń, można osiągnąć imponujące rezultaty. Jednak Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Badań nad Profilaktyką (European Society for Prevention Research, EUSPR) zwraca uwagę, że istnieją niewielkie szanse na powtórzenie sukcesu Islandii, nawet przy wiernym odwzorowaniu działania. Dzieje się tak dlatego, że Islandia jest krajem wyspiarskim z charakterystyczną wyłącznie dla siebie kulturą i kontekstem społecznym.

Ważne są też takie czynniki jak gęstość zaludnienia, położenie geograficzne i wiele innych. One sprawiają, że „model islandzki” nie jest uniwersalny i skopiowany do innych społeczności, nawet w obrębie podobnej kulturowo Europy, nie przyniesie tak spektakularnych rezultatów. Wszyscy są jednak zgodni, że z doświadczenia Islandii warto korzystać i wyciągać wnioski dla siebie i swojej społeczności.

Źródła:

Artykuł Emmy Young na temat programu „Youth in Iceland”
Artykuł podsumowujący opinię EUSPR na temat modelu Islandzkiego

Spodobał Ci się artykuł? Podziel się z innymi:
Szczęśliwa mama i żona. Uwielbia, gdy wokół dużo się dzieje i nieustannie uczy się czegoś nowego o świecie. Baczna obserwatorka zmieniającej się rzeczywistości. Pasjonatka podróży i pysznego jedzenia.
Chcę otrzymywać inspiracje, pomysły i sugestie jak pracować i nie zwariować.
Newsletter wysyłamy raz na 2 tygodnie