Czy mówić o ciąży na rozmowie kwalifikacyjnej?

Będziemy mieli dziecko!

Dwie różowe kreski potrafią wywrócić cały świat do góry nogami. Oczywiście świat zawsze sobie jakoś poradzi, ale czy poradzę sobie ja? – pomyślała Agata. Radośćmieszała się ze zdziwieniem i strachem … bo przecież właśnie zaczęła projekt w nowo otrzymanej pracy, a Piotrek mimo, że od dawna pragnął zostać ojcem,to jednak przez pierwsze 9 miesięcy na pewno nie będzie mógł jej pomóc.
Całe szczęście, że szef pytał mnie miesiąc temu podczas rozmowy kwalifikacyjnej czy nie jestem w ciąży, albo nie mam takich planów na najbliższy rok. Cóż, wtedymogłam zaprzeczyć bez chwili zawahania, ale życie lubi zaskakiwać.
Dorota – moja najlepsza przyjaciółka – była oburzona, że otrzymałam takie pytanie, ale ja sama nie wiem, czy było w nim coś niewłaściwego, wtedy najbardziej liczyło siędla mnie, żeby dostać tę pracę.
Kurczę, chyba zaraz po pracy umówię się do lekarza, muszę pewnie zaraz powiadomić pracodawcę, ale jak to zrobić, kiedy… Czy po weekendzie będzie wystarczająco dobrze? Na razie jednak podzielę się nowiną z ojcem dziecka – on na pewno się ucieszy.

Rozmowa kwalifikacyjna

Rozmowa kwalifikacyjna jest jednym z najpowszechniejszych, a zarazem najistotniejszych elementów procesu rekrutacji. To, jak kandydat wypadnie w oczach potencjalnego pracodawcy, ma zwykle decydujący wpływ na decyzję o zatrudnieniu. Z każdej strony jesteśmy zasypywani informacjami o tym, jak przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, żeby zrobić na potencjalnym pracodawcy dobre wrażenie, a czego lepiej unikać, jeżeli zależy nam na zdobyciu posady. Równie istotne są tymczasem informacje dotyczące tego, jakiego rodzaju pytania są na rozmowie kwalifikacyjnej dopuszczalne, a o co potencjalny pracodawca pytać nie może, a co za tym idzie, jakich informacji nie jesteśmy obowiązani przed nim ujawniać. Często zdarza się bowiem, jak w przypadku Agaty, iż potencjalny pracodawca zadaje nie tylko pytania dotyczące dotychczasowego przebiegu pracy zawodowej osoby starającej się o zatrudnienie, czy posiadanego przez nią wykształcenia, lecz również odnoszące się do jej sfery osobistej, w tym o ciążę oraz plany rodzicielskie. Czy osoba starająca się o zatrudnienie jest obowiązana do ujawniania przed pracodawcą tego typu informacji? Czy za okłamanie potencjalnego pracodawcy grożą jakiekolwiek konsekwencje?

O co pracodawca może pytać podczas rozmowy kwalifikacyjnej?

W pierwszej kolejności warto przyjrzeć się temu, jakiego rodzaju pytania są w świetle prawa dopuszczalne podczas rozmowy kwalifikacyjnej, a jakiego rodzaju pytań potencjalnemu pracodawcy zadawać nie wolno.
Ustawodawca w art. 22¹ § 1 Kodeksu pracy określił katalog informacji, których podania może domagać się potencjalny pracodawca od osoby starającej się o zatrudnienie. Katalog ten obejmuje:
1. imię (imiona) i nazwisko,
2. imiona rodziców,
3. datę urodzenia,
4. miejsce zamieszkania (adres do korespondencji),
5. wykształcenie,
6. przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

Ponadto, zgodnie z art. 22¹ § 4 Kodeksu pracy potencjalny pracodawca może wymagać od osoby starającej się o zatrudnienie podania innych informacji, jeśli wymóg ich ujawnienia wynika z odrębnych przepisów. Tytułem przykładu można wskazać, iż prawo żądania dodatkowych informacji przewidują niektóre pragmatyki pracownicze (np. dotyczące pracowników samorządowych czy pracowników urzędów państwowych).
Jeżeli przepisy szczególne, o których mowa powyżej, nie stanowią inaczej, to potencjalny pracodawca może jednak żądać od osoby starającej się o zatrudnienie wyłącznie podania informacji obejmujących podstawowe dane osobowe kandydata do pracy oraz informacji dotyczących jego wykształcenia oraz dotychczasowego przebiegu pracy zawodowej. Ustawodawca, chroniąc prywatność pracownika, wyszedł bowiem z założenia, iż osoba starająca się o zatrudnienie powinna zostać zatrudniona w danej firmie wyłącznie w oparciu o ocenę posiadanych kompetencji, co wiąże się nierozerwalnie z zakazem dyskryminowania potencjalnych pracowników z jakiejkolwiek przyczyny, w tym z powodu ich planów rodzicielskich.

UWAGA!

Pracownicy w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, a także warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych powinni być traktowani równo, tj. w szczególności bez względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną (art. 18^3a§ 1 Kodeksu pracy).
Potencjalny pracodawca nie może ingerować w życie osobiste osób starających się o zatrudnienie, a tym samym zadawać pytań związanych m.in. z potencjalną ciążą czy też planami rodzicielskimi, ani tym bardziej żądać udokumentowania braku ciąży (np. poprzez przedstawienie stosownego zaświadczenia lekarskiego).

Przykładowa lista pytań zakazanych

1. Czy ma Pani dzieci?
2. Czy planuje Pani posiadać dzieci?
3. Czy planuje Pani zajść w ciążę w ciągu najbliższych kilku lat?
4. Czy jest Pani w ciąży?
5. Czy stara się Pani z mężem o dziecko?
6. Czy jest Pani w stałym związku?

UWAGA!

W pewnych szczególnych przypadkach pytanie o to, czy potencjalna pracownica jest w ciąży może zostać uznane za dopuszczalne. Dzieje się tak m.in. w sytuacji, gdy kobieta stara się o pracę zaliczaną do katalogu prac wzbronionych kobietom w okresie ciąży. Zatrudnianie kobiety w ciąży przy tego typu pracy grozi bowiem nałożeniem na pracodawcę kary grzywny.

Aby dowiedzieć się więcej – koniecznie przeczytaj o pytaniach na temat planów rodzicielskich podczas rozmowy kwalifikacyjnej.

Wszystkie zagadnienia dotyczące prawa pracy znajdziesz w naszym bezpłatnym ebooku – pobierz go teraz (przeczytasz później), przygotowanym wspólnie z Kancelarią Frączyk & Partnerzy.

Powyższy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny. Zamieszczonych w nim treści nie należy traktować jako porady prawnej w konkretnej sprawie ani źródła prawa. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub indywidualnej porady prawnej z gwarancją odpowiedzialności, należy skontaktować się z prawnikiem.