Czego szukasz

Mamo, tato, macie prawo do dodatkowych 2 dni na dziecko, wolnych od pracy

Duża część rodziców – pracowników etatowych nie jest świadoma, że oprócz normalnego urlopu wypoczynkowego przysługują im dodatkowo 2 dni wolne od pracy (lub 16 godzin) w każdym roku kalendarzowym, do momentu ukończenia przez wychowywane przez nich dziecko 14 roku życia. Kiedy można ubiegać się o udzielenie takiego urlopu i jakie warunki należy spełnić?

mama z córką podczas wizyty u lekarza

Pracownik – rodzic z prawem do dodatkowego wolnego

Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę i wychowujący dziecko do lat 14 ma prawo do 2 dni wolnych (lub 16 godzin) w trakcie każdego roku kalendarzowego, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia i bez uszczerbku dla pozostałych uprawnień rodzicielskich oraz urlopu wypoczynkowego.

Oznacza to, że w przypadku zaplanowanej wizyty lekarskiej z dzieckiem, szczepienia, zebrania w szkole, czy występu z okazji Dnia Matki czy Dnia Ojca, pracownik nie musi wnioskować o urlop wypoczynkowy. Może złożyć wniosek o udzielenie urlopu z art. 188 Kodeksu pracy.

Pracownik nie ma obowiązku wskazywania we wniosku przyczyny urlopu. Nie musi się więc tłumaczyć dlaczego taki wniosek składa i jak zamierza wykorzystać wolny czas. Co ważne – czas ten w praktyce nie musi być wykorzystany na opiekę nad dzieckiem (dziecko może wtedy np. znajdować się pod opieką dziadków, być w przedszkolu czy w szkole).

Nabycie prawa do dodatkowego urlopu

Pracownik – rodzic nabywa prawo do dodatkowego urlopu w każdym roku kalendarzowym, od pierwszego dnia zatrudnienia na umowie o pracę. Prawo to jest niezależne od liczby wychowywanych dzieci. Zarówno więc w przypadku rodziców z jednym dzieckiem, jak i większych rodzin, zawsze wynosi 2 dni (lub 16 godzin).

Prawo do tego rodzaju urlopu jest także niezależne od stażu pracy, rodzaju zawartej umowy o pracę (na czas nieokreślony, na czas określony) oraz od wymiaru i systemu czasu pracy (z zastrzeżeniem proporcjonalnego obniżenia wymiaru urlopu w przypadku niepełnego etatu, o czym poniżej).

W praktyce, w momencie zatrudnienia pracownika pracodawca prosi go o wypełnienie oświadczenia o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z uprawnień rodzicielskich. Warto wtedy zadeklarować zamiar korzystania z takich uprawnień – na tym etapie jest to bowiem jedynie generalna deklaracja. Natomiast wniosek o korzystanie z urlopu w określonych dniach jest składany przez pracownika już w toku trwania umowy o pracę.

Warto zapamiętać, że dodatkowy urlop przysługuje pracownikowi niezależnie od tego, czy drugi z rodziców lub opiekunów dziecka pracuje, czy przebywa na jakimkolwiek urlopie lub jest osobą bezrobotną. Krótko mówiąc – prawo do dodatkowego urlopu nie jest uzależnione od tego, czy dziecko ma czy też nie ma zapewnionej opieki w trakcie korzystania przez pracownika – rodzica z dodatkowego urlopu.

Wymiar dodatkowego urlopu

Dodatkowy urlop dla pracownika – rodzica wynosi 2 dni lub 16 godzin, przy założeniu, że rodzic pracuje na pełny etat. W przypadku zmniejszonego wymiaru czasu pracy (np. ½ etatu), wymiar urlopu ulega proporcjonalnemu obniżeniu (odpowiednio – 1 dzień lub 8 godzin).

Warto zapamiętać, że to pracownik decyduje, czy woli wykorzystać pełny dzień wolny, czy np. jedynie 2 godziny w danym dniu. To od pracownika zależy też, czy przysługujący mu urlop wykorzysta łącznie od razu (np. 2 dni z rzędu), czy będzie go wykorzystywał w mniejszych częściach.

Uznaje się, że prawo do urlopu przysługuje jedynie w dni harmonogramowo pracujące dla danego pracownika. Oznacza to, że np. pracownik przebywający na urlopie macierzyńskim czy wychowawczym, który faktycznie nie świadczy pracy na rzecz pracodawcy (mimo zachowania statusu pracownika), nie może skorzystać z dodatkowego urlopu na dziecko. Jeżeli jednak pracownik np. korzysta z obniżonego wymiaru czasu pracy lub łączy urlop macierzyński lub wychowawczy z pracą, dodatkowy urlop przysługuje mu w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru czasu pracy, w trakcie którego pracę rzeczywiście wykonuje (np. ¼ etatu, czy ½ etatu).

Dodatkowy urlop dla jednego z rodziców lub do podziału

Zasadą jest, że dodatkowe 2 dni (lub 16 godzin) urlopu mogą być wykorzystane w ciągu danego roku kalendarzowego tylko raz. Zatem jeżeli oboje rodziców pracują na podstawie umowy o pracę, z uprawnienia tego może skorzystać wyłącznie jedno z nich albo też mogą uprawnienie to podzielić między siebie (np. każdy z rodziców wykorzysta 1 dzień urlopu). O podziale urlopu pomiędzy rodzicami każdy z pracujących rodziców będzie musiał powiadomić swojego pracodawcę.

Jeżeli którykolwiek z rodziców zmieni pracodawcę w trakcie roku kalendarzowego – nie nabywa dodatkowego uprawnienia do urlopu u nowego pracodawcy. Innymi słowy – wymiar urlopu jest przypisany danemu pracownikowi, a nie pracodawcy i zawsze wynosi 2 dni (lub 16 godzin) w roku. Oczywiście, jeżeli pracownik nie wykorzystał dodatkowego urlopu w trakcie roku u poprzedniego pracodawcy, może wykorzystać go w ramach nowego stosunku pracy.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia dodatkowego urlopu?

Dodatkowy urlop dla pracownika – rodzica jest uprawnieniem z zakresu kodeksowych uprawnień rodzicielskich. Dlatego też teoretycznie pracodawca jest związany wnioskiem pracownika o udzielenie urlopu we wskazanym przez pracownika dniu i we wskazanym wymiarze, jeżeli oczywiście pracownikowi taki urlop przysługuje. Jednakże należy mieć na uwadze, że korzystanie z tego uprawnienia nie powinno powodować perturbacji w normalnym funkcjonowaniu firmy. Zatem wniosek o udzielenie urlopu należałoby złożyć z odpowiednim wyprzedzeniem, aby pracodawca miał możliwość takiego zorganizowania pracy, aby krótki urlop pracującego rodzica nie spowodował negatywnych konsekwencji dla firmy.

Co dzieje się z niewykorzystanym urlopem?

Należy pamiętać, że niewykorzystany w danym roku kalendarzowym dodatkowy urlop przepada. Nie przechodzi na kolejny rok, nie przysługuje też z tytułu jego niewykorzystania jakikolwiek ekwiwalent.

Zdjęcie: 123 rf

Spodobał Ci się artykuł? Podziel się z innymi:
Adwokat oraz mama Basi – absolutnego wulkanu energii i Adama – ostoi pogody i spokoju. Prowadzi kancelarię adwokacką w Warszawie pod marką Milewska Legal. Wspiera od strony prawnej polskich i zagranicznych przedsiębiorców, a także fundacje i stowarzyszenia. Prywatnie miłośniczka podróży, jogi, lodów pistacjowych i języków obcych.
Chcę otrzymywać inspiracje, pomysły i sugestie jak pracować i nie zwariować.
Newsletter wysyłamy raz na 2 tygodnie